یادداشتی بر فیلم سینمایی اطلس(Atlas)

کلیشه و باز هم کلیشه!
از روزگاری که فیلم‌های علمی-تخیلی گیشه سینماهای دنیا را در انحصار خود داشت خیلی دور نیستیم. آثاری که با نمایش اَبَر انسان‌های قدرتمند و اصطلاحا بزن بهادر، بیننده را میخکوب صندلی سینما می‌کردند. دوره آدم‌آهنی‌های اعجاب‌انگیز ضدگلوله! آن‌ها که ناجی انسان‌های خوب در برابر آدم بدها بودند! آن دوره، هرچقدر هم که جلوه‌های ویژه خوب می‌بود، هرچقدر که کارگردانی و بازی‌ و قصه خوب بود، تماشاچی همه را در دنیای فیلم می‌پذیرفت. مخاطب به این آثار به چشم قصه‌های علمی-تخیلی که هیچ‌گاه در عصر حاضر رنگ واقعیت نخواهد یافت نگاه می‌کرد.
از آن روزگار کمتر از دو دهه سپری شده و به تبع پیشرفت روزافزون تکنولوژی، آنچه در اواخر قرن بیستم و حتی اوایل قرن بیست و یک، علمی-تخیلی نامیده می‌شد حالا رنگ واقعیت به خود گرفته است. یکی از سوژه‌های همیشه جذاب آن دوره، روبات‌های انسان‌نمای هوشمند بودند. غول‌پیکرهای مسلحی که یک تنه، یک کرور آدم مسلح را حریف‌اند و به قول معروف مرگ ندارند! امروزه این شاخه از تکنولوژی تا حدی به واقعیت نزدیک شده که کمپین‌هایی در مخالفت از آن تشکیل شده است؛ کمپین ممنوعیت استفاده از روبات‌های قاتل! 
سال 2015 میلادی بیش از یکصد کارشناس برجسته علوم روباتیک از سازمان ملل درخواست کردند تا مانع از توسعه فناوری روبات‌های قاتل شود. آن‌ها توسعه این فناوری را از نظر اخلاقی اشتباه خواندند. ایلان ماسک مدیر عامل شرکت تسلا موتورز، ساخت روبات‌های قاتل را به "احضار شیطان" تشبیه کرده است. پیش از او استیون هاوکینگ فقید نیز در جمله‌ای معروف هوش مصنوعی را "فراخوان پایان نسل بشر" نامید.
 

حالا روایت برد پیتون در اطلس بازخوانی همان دوقطبی هوش مصنوعی خوب، هوش مصنوعی بد است. او مانند غالب همکارانش در هالیوود موضعی میانه دارد؛ تقریبا بدون نوآوری و حرفی جدید! شاید اگر جنیفرلوپز در فیلم نبود حتی اسم فیلم نیز به گوشمان نمی‌رسید. برد پیتون بارها گفته است که "من با عشق به داستان‌های علمی تخیلی و فانتزی بزرگ شدم. در کودکی برای مدت طولانی تلویزیون نداشتم و مادرم کتابخانه‌ای پر از کتاب‌های علمی‌تخیلی، فانتزی و ترسناک داشت. من یک بچه خیلی درونگرا بودم، بنابراین همه آن کتاب‌ها را خواندم و اینگونه بود که عاشق این ژانرها شدم. من همیشه دوست داشتم فیلم‌های علمی‌تخیلی بسازم زیرا این آثار بیشتر فیلم‌هایی هستند که تماشا می‌کنم. من اهل سینما هستم من تقریبا هر روز یک فیلم می‌بینم. اگر می‌توانستم احتمالاً روزی فیلم‌های بیشتری تماشا می‌کردم، و همیشه به دنبال تجربه‌ای هستم که مرا به فکر وادار کند و به جایی ببرد که در زندگی روزمره‌ام نمی‌توانم بروم؛ این یکی از دلایلی است که اطلس را ساختم. زنی با لباس مکانیکی که در سیاره‌ای بیگانه به دام افتاده است و سعی می‌کند خود را نجات دهد و تروریست‌های هوش مصنوعی را متوقف کند!"
احتمالا پیتون زمان مطالعه کتاب‌ها در دوره نوجوانی، بیشتر شیفته تصاویر بوده تا روایت! چرا که در اطلس و تقریبا همه کارنامه کاری او، بیش از پرداخت به داستان، جلوه‌های ویژه می‌بینیم. جلوه‌های ویژه خوبی که البته چیز جدیدی به همراه ندارد و کپی نعل به نعل از آثار شاخص سینمای علمی تخیلی است. اسمیت نماینده هوش مصنوعی متشخص و هارلان نماینده روبات‌های یاغی است! اطلس نیز نماینده انسانی است که اگرچه از هوش مصنوعی ضربه خورده و مادرش را از دست داده اما، همزمان زندگی خودش را وام‌دار فداکاری هوش مصنوعی خوب یعنی اسمیت است!این بود تمام اطلس و تمام!