یادداشتی بر انیمیشن روبات وحشی(The Wild Robot)
درباره کارگردان
کریس سندرز، نویسنده، انیماتور و کارگردان 62 ساله امریکایی است. لیلو و استیج(2002)، چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم(2010)، غارنشینان(2013) و آوای وحش(2020) از جمله آثار شاخص این سینماگر صاحبنام است. سندرز امسال با تازهترین انیمیشن خود یعنی «روبات وحشی - The Wild Robot» بار دیگر در کانون توجهات قرار گرفته است. فیلمنامه این انیمیشن بر اساس کتابی با همین عنوان به قلم پیتر براون به رشته تحریر درآمده. سندرز در مورد روند اقتباس از این قصه عنوان داشت: «من در مجاورت کتاب بودم چون دخترم آن را میخواند. در واقع کتابی است که در دورهای تقریبا همه آن را میخوانند. پس آن را دیده بودم ولی نخوانده بودم. وقتی مسئولان دریموورکس روبات وحشی را برایم توصیف کردند با خودم فکر کردم که نه فقط ایده گم شدن روبات، که روابط این شخصیت هم برایم جذابیت دارد؛ و اینها همه مسائلی بودند که واقعا دنبالشان میکردم؛ مواردی که کمتر جنبه قصهپریانی دارند و بیشتر به زندگی واقعی میمانند و روابط متقابل و عواطفی که در آن جریان دارند.»
تهیهکنندگی انیمیشن روبات وحشی را جف هرمان و دین دبلوا به صورت مشترک برعهده داشتهاند؛ موسیقی متن فیلم نیز اثری از کریس باورز است و تدوین آن نیز توسط مری بلی انجام شده ؛ هنرمندانی همچون لوپیتا نیونگو، پدرو پاسکال، کاترین اوهارا، بیل نای، کیت کانر، استفانی شو، مارک همیل، مت بری، وینگ ریمز، کیت بکینسیل به عنوان صداپیشه در «روبات وحشی» به ایفای نقش پرداختهاند. روبات وحشی نخستینبار ۸ سپتامبر ۲۰۲۴ در جشنواره بینالمللی فیلم تورنتو به نمایش درآمد و ۲۷ سپتامبر در ایالات متحده روانه اکران شد. این فیلم با بودجه 78میلیون دلاری به فروشی بیش از 320 میلیون دلار دست یافته است.
داستان فیلم
انیمیشن روبات وحشی روایت سقوط هواپیمای حامل روباتهای دستیار به جزیرهای دور افتاده است. روبات راز با نام کامل «رازوم ۷۱۳۴» تنها بازمانده سالم این پرواز ناتمام است. راز پس از ورود به جزیره با جغرافیایی خالی از سکنه انسانی رو به رو میشود. این جزیره در مالکیت کامل حیات وحش قرار دارد و قانون جنگل در آن حکفرماست. راز با توجه به ویژگیهای منحصر به فردی که دارد موفق میشود زبان حیوانات را آموخته و با آنان ارتباط بگیرد. البته که راز به خاطر ابعاد بزرگش در جنگل هیولا نامیده میشود و استقبال مناسبی از او صورت نمیگیرد.
راز با مشاهده این شرایط مشکل، سعی میکند با ارسال موقعیت جغرافیایی خود به مرکز روباتیک، راه بازگشت و ترک جزیره را در پیش گیرد. با این حال، قرار گرفتن یک جوجه غاز تازه سر از تخم بیرون درآورده به نام برایتبیل و البته یک روباه با هوش به نام فینک بر سر راهش، راز را در جزیره ماندگار میکند. از آنجاییکه راز یک روبات مسئولیت پذیر طراحی شده، وظیفه نگهداری و مراقبت از برایتبیل را به عهده میگیرد و ... .
یک روایت تمام و کمال!
دنیای جذاب انیمیشن با مختصات منحصربفردی که نسبت به سینمای رئال دارد، گاها بهترین انتخاب برای روایات قصههایی است که با معذوریت مدیوم مواجه هستند. در بعد فلسفی نیز خیلی از نشدها را ذهن انسان از انیمیشن راحتتر میپذیرد تا مووی! ما سخن گفتن روبات با حیوان را در انیمیشن نشد نمیدانیم! انیمیشن در روایت برخی از رویاپردازیها از کتاب نیز جلوتر است. کریس سندرز با اشراف به همه این ویژگیهای خاص انیمیشن و با تکیه بر سابقه درخشانش در تولید این ژانر، یک تعادل دلچسب در فرم و محتوای «روبات وحشی» پدید آورده است.
جذابیت و نوآوری از همان لحظات ابتدایی آغاز میشود. سقوط یک روبات در جغرافیایی خالی از سکنه بشری! این یعنی اینبار با یک ایده کمتر دستمالی شده در حوزه هوش مصنوعی طرفیم! هوش مصنوعی قرار نیست در یک چالش بسیار تکراری و در تقابل یا تعامل با انسان بررسی شود. بلکه"راز" به عنوان نماینده هوش مصنوعی قرار است در مواجهه با یک محیط ذاتا وحشی زیست کند. برخلاف رابطه انسان-حیوان که غالبا انسان نقش شکارچی دارد؛ اتفاقا در تعامل روبات-حیوان این حیوان است که برای نابودی راز تلاش میکند. راز اما منطقی است؛ حتی در قانون جنگل نیز به تعامل روی میآورد؛ به فلسفه خلقتی خود. آری روبات اساسا برای تعامل طراحی شده؛ پس میپذیریم؛ راز یک دوره کوتاه را فقط به آنالیز میپردازد و به زبان حیوانات اشراف پیدا میکند. منطق دراماتیک یعنی همین. اگر راز از همان ابتدا میتوانست با حیوانات حرف بزند کلاس «روبات وحشی - The Wild Robot» چند پله نزول میکرد. در ادامه راز تلاش میکند به حیوانات بفهماند هیولا نیست و قصد آسیب رساندن به آنها را ندارد. حیوانات از درک این مساله عاجزند! طبیعی است؛ حیوان هستند.
در ادامه، راز ناامید از برقرای ارتباط با محیط وحشی و در حالیکه برای بازگشت آماده میشود با چالش برایتبیل مواجه میشود. تخم غازی که خانوادهاش سهوا توسط او از بین رفتهاند. جوجه غاز سر از تخم بیرون میآورد و راز را به عنوان مادر خود میشناسد. حالا هوش مصنوعی در یک چالش تعریف نشده قرار گرفته میگیرد. اینجا نوبت طبیعت است که به کمک هوش مصنوعی بیاید؛ در غالب روباهی دوست داشتنی! فینک روباهی است که اینبار از هوشش به جای نیرنگ، برای اهداف روبات "دوستانه" کمک میگیرد.
ساخته کریس سندرز کلاس درس منطق دراماتیک است. در جز جز داستان و حتی در لایه های پایینتر، برای مخاطبینی که دوست دارند فیلم را عمیقتر تماشا کنند سورپرایزهایی دارد. مثلا در چرایی ارتباط روباه با راز! هر دو تنها هستند. راز که موجود هوشمند ناشناختهای است و طبیعی است که از جانب محیط وحشی تمایلی برای ارتباط پیدا نکند. زیبایی اما اینجاست که فینک، روباه تنهای جزیره یا به عبارت بهتر باهوشترین حیوان جزیره با راز ارتباط میگیرد؛ یک سهگانه عاطفی زیبا میان راز، فینک و جوجه غاز دوست داشتنی برایتبیل.
واقعیت این است که میتوان ساعتها به تحلیل «روبات وحشی» نشست. The Wild Robot انیمیشن پرپتانسیلی است. اما چه کنیم که روزگار، روزگار کم گوی و گزیده گوییهاست! خَلّص و تَمّت!