در سالهای اخیر واردات تلفن همراه و لوازم جانبی یکی از ارزبرترین حوزه های مرتبط با تجارت خارجی ایران محسوب شده است. از سال 1400 به این سو سالیانه تا 3 میلیارد دلار صرف واردات تلفن همراه شده و کشورمان به یکی از مقاصد جذاب برای تولیدکنندگان تلفن همراه تبدیل شده است. در این بین اقداماتی برای تولید کالای مذکور توسط سرمایه گذاران داخلی با هدف مشخص کاهش ارز بری حوزه مذکور آغاز شده است. پیگیریهای اولیه نشان میدهد تسهیلات قابل توجه ریالی نیز به برخی فعالان جدیدالورود تولید تلفن همراه تخصیص یافته است.
بر این اساس شگردهای نوین برای دریافت تسهیلات ریالی ارزان قیمت و دسترسی به منابع ارزی برای واردات موبایل و لوازم جانبی در قالب تولیدات ODM تله جدید برای تشدید ناترازی ارزی کشور محسوب می‌شود.
ODM به معنای Original Design Manufacturer یا "تولیدکننده طراحی اصلی" است. در مدل ODM، تولیدکننده علاوه بر ساخت محصول، طراحی اولیه آن را نیز انجام میدهد. به عبارت دیگر، شرکت‌های ODM محصولات را هم طراحی و هم تولید می‌کنند و سپس برندها می‌توانند این محصولات را با نام تجاری خود به بازار عرضه کنند.
لازم به ذکر است، تفاوت اصلی بین ODM و OEM این است که در مدل OEM، طراحی و مشخصات محصول از سوی مشتری ارائه می‌شود و تولیدکننده فقط مسئولیت ساخت را بر عهده دارد، در حالی که در ODM، تولیدکننده طراحی محصول را نیز انجام میدهد و مشتری فقط نام تجاری خود را بر روی محصول قرار میدهد.
5 چالش ارزبری تولید به شیوه ODM
مدل ODM (تولیدکننده طراحی اصلی) می‌تواند به روش‌های مختلفی منجر به افزایش نیازهای ارزی کشور شود، به‌ویژه در کشورهایی که تولیدات صنعتی مبتنی بر این مدل انجام می‌شود. برخی از این روش‌ها عبارت‌اند از:
1.واردات مواد اولیه و تجهیزات تولیدی
برای تولید محصولاتی که بر اساس طراحی اولیه شرکت ODM ساخته می‌شوند، ممکن است نیاز به واردات مواد اولیه یا قطعات خاصی از خارج کشور باشد. این واردات، خود به‌صورت مستقیم باعث خروج ارز می‌شود.
2.تکنولوژی و ماشین‌آلات پیشرفته
بسیاری از شرکت‌های ODM از تکنولوژی و ماشین‌آلات پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند که ممکن است در داخل کشور تولید نشود و نیاز به واردات آنها وجود داشته باشد. خرید این تجهیزات تولیدی از خارج کشور نیز منجر به ارزبری می‌شود.
3.وابستگی به قطعات و نرم‌افزارهای خارجی
محصولات تولیدشده توسط شرکت‌های ODM، به‌ویژه در صنایع الکترونیک یا فناوری‌های پیشرفته، ممکن است وابستگی به قطعات یا نرم‌افزارهای خارجی داشته باشند. این وابستگی می‌تواند نیاز به پرداخت ارزی برای تأمین این قطعات و نرم‌افزارها ایجاد کند.
4.حق مالکیت فکری و لیسانس
در برخی موارد، اگر طراحی یا تکنولوژی مورد استفاده در محصولات ODM متعلق به یک شرکت خارجی باشد، شرکت‌های داخلی ممکن است مجبور به پرداخت هزینه‌های لیسانس یا حق مالکیت فکری به صاحبان آنها باشند. این پرداخت‌ها نیز به شکل ارز انجام می‌شود و سبب خروج ارز از کشور می‌شود.
5.بازاریابی و برندسازی بین‌المللی
اگر یک شرکت قصد داشته باشد محصولات طراحی‌شده خود را در بازارهای بین‌المللی عرضه کند، ممکن است نیاز به هزینه‌های بازاریابی و تبلیغات در سطح جهانی داشته باشد که این هم باعث استفاده از ارزهای خارجی می‌شود.
به طور کلی، هر چند که مدل ODM می‌تواند به تولید داخلی کمک کند، اما در صورتی که وابستگی زیادی به منابع خارجی داشته باشد، می‌تواند منجر به افزایش ارزبری شود.
ارزبری به اسم تولید ODM به جای افزایش صادرات و وصول درآمدهای ارزی
تولیدی که از آن صحبت می‌کنیم باید منجر به صادرات و ارزآوری شود. در غیر این صورت نه تنها کمکی به ارتقا کیفیت محصولات موجود در بازار مصرف نمی‌کند بلکه به سبب عدم ارزآوری مناسب از تولید صادرات محور ساختار اقتصادی کشور را با چالشهای بیشتر مواجه میکند.
در حال حاضر و سبب چالشهای تحریم بیش از هر چیزی نیاز به تولیدات صادرات محور احساس می‌شود تا بتواند مرهمی برای محدودیت‌های ارزی کشور باشد.
لازم به ذکر است، همین مسیر انحرافی یعنی "انتقال مونتاژکاری صرف به خارج کشور و نصب برند داخلی"چند صباحی است که در حوزه لوازم خانگی آغاز شده است. حالا برخی فعالان حوزه تلفن همراه نیز به این حوزه وارد شده اند و احتمالا از این پس باید شاهد حضور برندهای ناشناخته در بازار داخلی تلفن همراه باشیم.
