یادداشتی بر فیلم برگزیت: جنگ نامحترمانه – Brexit: The Uncivil War
همه‌پرسی «عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا» در ۲۳ ژوئن ۲۰۱۶ برابر ۳ تیر ۱۳۹۵ برگزار شد. بیش از ۳۳ میلیون نفر از مردم بریتانیا در این همه‌پرسی شرکت کرده‌اند و حدود 52 درصد از آن‌ها به جداشدن از اتحادیه اروپا رأی داده‌اند. البته گفته می‌شود که نتیجه این همه پرسی، هیچ‌گونه الزام قانونی برای خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا نداشته و تنها پارلمان است که می‌تواند شرایط الزام قانونی را برای دولت به وجود بیاورد. بعد از گذشت سه سال همچنان کش و قوس‌ها برای اجرای طرح «برگزیت» ادامه دارد. طرحی که گفته می‌شود بر اقتصاد و سیاست بریتانیا و کشورهای دیگر تاثیرات مستقیمی دارد. فارغ از همه بحث‌هایی که در مورد این رخداد سیاسی صورت می‌گیرد، مسئله‌ای که توجه کارشناسان و رسانه‌ها را بیش از همه جلب کرده، روندی است که در ماه‌های پیش از همه‌پرسی اتفاق افتاد.
فیلم تلویزیونی «برگزیت: جنگ نامحترمانه - Brexit: The Uncivil War» درباره اتفاقاتی است که در ماه‌های پیش از همه‌پرسی «خروج انگلستان از اتحادیه اروپا» اتفاق افتاد. در این فیلم، دومینیک کامینگز شخصیت محوری است و بندیکت کامبربچ - بازیگر نام آشنای نقش شرلوک هلمز- ایفاگر نقش اوست.
«تونی هینز» در مسیر مشخص
«برگزیت؛ جنگ نامحترمانه» فیلمی تلویزیونی به کارگردانی تونی هینز است که در کیفیت سینمایی به تولید رسیده؛ سریال «شرلوک هلمز» و قسمت «یو‌اس‌اس.کالیستر» از فصل سوم «آینه سیاه» - که جلوه‌های ویژه آن هم بسیار پرخرج بود - از جمله آثار شاخص تونی هینز در تلویزیون هستند. وی در این فیلم بار دیگر سراغ تکنولوژی و تاثیر آن بر زندگی انسان‌های مدرن رفته است.
تاثیرات تکنولوژی بر روابط سیاسی و اجتماعی از جمله موضوعات اساسی است که در سال‌های اخیر، موضوع آثار نمایشی زیادی بوده است؛ اما این بار هینز، نه با تکیه بر خیال پردازی‌های مرسوم دنیای رمان و سینما، بلکه با تاکید بر مستندات یک اتفاق مهم سیاسی، به نقد نظام جدید رسانه‌ای پرداخته است؛ نظام رسانه‌ای که اتفاقا قهرمانش هم از اتفاقات پیش آمده در آن پشیمان است. حالا در فیلمی که به‌وضوح موضوعش سیاسی است، عامل اصلی اتفاقات، استفاده نادرست از تکنولوژی معرفی می‌شود؛ «برگزیت؛ جنگ نامحترمانه» معتقد است، انگلیسی‌ها درک درستی نسبت به نحوه استفاده از فناوری، برای تغییر شکل در سیاست و جامعه پیرامونی ندارند.
دومینیک کامینگز یا نابغه شیطانی
بی‌بی‌سی در گزارشی با تیتر «مرد پشت پرده دولت جدید بریتانیا کیست؟» در مورد دومینیک کامینگز یادآور شده که در دوران تبلیغات همه‌پرسی خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا، وی مدیر تبلیغات ستاد اصلی طرفداران «خروج» بوده است. گفته می‌شود کامینگز مبدع شعار اصلی این ستاد، یعنی «کنترل را پس بگیر» است. شعاری که در فیلم «برگزیت؛ جنگ نامحترمانه» هم به آن اشاره شده و نقش مهمی در جلب آرای اقشار «فراموش‌شده» از تغییرات اقتصاد و جامعه بریتانیا در دهه‌های اخیر داشته است. بسیاری معتقدند پیروزی غیرمنتظره «خروج» در این رفراندوم، مدیون شعار‌ها و استراتژی تبلیغاتی کامینگز بود و حتی از او به عنوان نابغه‌ای شیطانی نام برده می‌شود. عنوانی که شاید به دلیل دشمنان فراوانی است که او در طول چند دهه حضور در دنیای سیاست برای خودش تراشیده است. در حقیقت کاری که کامینگز انجام داده، هدایت افکار عمومی شهروندانی است که علاقه‌ای به مشارکت سیاسی ندارند. به این منظور، بانک داده‌ای در حدود سه میلیون کاربر شبکه اجتماعی جمع آوری شده است و فیلم بر اساس ایده «غلبه بر کنترل افکار عمومی» پیش می‌رود. جریانی که کامینگز نماینده آن است، تلاش دارد پیروز میدان کنترل رسانه‌ها بر افکار مردم باشد. بدین ترتیب او سراغ تشکیل کمپین‌هایی در شبکه‌های اجتماعی می‌رود تا تغییرات سیاسی و اجتماعی را از کانال رسانه‌های نوظهور ایجاد کند.
گفته می‌شود دومینیک کامینگز در این کمپین از «تکنیک‌های پروپاگاندای شوروی» استفاده کرده و بر دو پیام تمرکز داشته است؛ اول اینکه خروج از اتحادیه اروپا، ۳۵۰میلیون پوند عاید خدمات درمانی عمومی انگلیس می‌کند و دوم، از تاثیرات ورود ترکیه به اتحادیه اروپا و مهاجرت به انگلیس جلوگیری خواهد کرد. البته در فیلم «برگزیت؛ جنگ نامحترمانه»، اشاره‌ای به استفاده کمپین برگزیت از «تکنیک‌های پروپاگاندای شوروی» نمی‌شود. بوریس جانسون که امروز نخست‌وزیر انگلستان شده، در این کمپین، مطابق طراحی‌های کامینگز، شخصا سوار اتوبوس قرمزی رنگ می‌شد و میان طرفدارانش جولان می‌داد. روی اتوبوس جانسون نوشته شده بود: «بریتانیا هر هفته ۳۵۰ میلیون پوند به اتحادیه اروپا می‌پردازد».
در فیلم به ماجرای این اتوبوس هم اشاره می‌شود. کامینگز و همکارانش در این کمپین با استفاده از دیگرهراسی و اسلام‌هراسی ادعا می‌کنند در صورت ادامه حضور بریتانیا در اتحادیه اروپا، همزمان با پیوستن ترکیه به جمع کشورهای اتحادیه، انگلستان با سیل مهاجران ترک‌تبار مواجه خواهد شد. به‌عبارتی کامینگز را می‌شود مغز متفکر فاشیسم در انگلستان امروز دانست، هر چند فیلم، به‌رغم انتقادش نسبت به طرح برگزیت، با کامینگز همدل است و رفتارهای او را اشتباهاتی از سر خیرخواهی و شاید هیجان نشان می‌دهد.
دومینیک کامینگز نخست‌وزیر نیست اما مرد شماره یک برگزیت است و بیراه نیست که او را به عنوان نقش اول قصه‌ای که روایتگر خروج انگلستان از اتحادیه اروپاست، انتخاب کرده‌اند. جیمز گراهام، فیلمنامه‌نویس اثر، نخستین پیش‌نویس طرح اولیه را با محوریت دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلیس هنگام رای‌گیری برای برگزیت نوشته بود، اما پس از مدتی این ایده عوض شد و دومینیک کامینگز، مدیر کمپین رسمی گروه حمایت‌کننده از برگزیت، در محوریت ماجرا قرار گرفت. گراهام بعدها در مصاحبه‌اش با شبکه چهار انگلستان گفت: "سناریو را براساس کتاب «جنگ تمام‌عیار: داستان کاملی از اینکه چگونه برگزیت سیاست را در بریتانیا غرق کرد»، به قلم سردبیر سیاسی ساندی‌تایمز، نوشته است" و این نشان‌دهنده این مطلب است که ایده اولیه برای ساخت چنین فیلمی، کاملا مبتنی‌بر یک نگاه سیاسی بوده نه جذابیت سینمایی یک چهره سیاسی. با تماشای «برگزیت؛ جنگ نامحترمانه»، این قضاوت، قطعیت بیشتری نیز پیدا خواهد کرد.
