وب عمیق فضایی سیاه و سفید و چندبعدی
شرکت امنیتی ترند میکرو (Trend Micro) در گزارش مربوط به وب عمیق تحت عنوان Below the Surface: Exploring the Deep Web اعلام کرده است جرائم سایبری و وب عمیق درهم آمیخته شده اند. پس از اینکه بازار سیاه (Black Market) جاده ابریشمی (Silk Road) که دسترسی به آن از طریق شبکه تور (Tor) امکان پذیر بود، توسط نیروهای امنیتی مسدود شد، وب عمیق (Deep Web) علاقه مندان زیادی به دست آورد. راس آلبرت معروف به Dread Pirate Roberts و مالک فروشگاه سیلک رود، به قاچاق مواد مخدر، هک کامپیوتر و پول شویی متهم شده بود. این اتفاق باعث شد، بخش نامرئی اینترنت که در آن معمولاً معاملات غیرقانونی انجام می شود، بیشتر مورد توجه قرار گیرد. اگرچه فروشگاه جاده ابریشمی یکی از سایت های وب تاریک بوده است که دسترسی به آن از طریق نرم افزارهای مخصوص خود از جمله تور ممکن بود، با این حال تصورات منفی در خصوص کل فضای وب عمیق در میان مردم بیشتر و بیشتر شد.
وب عمیق به فضایی از اینترنت اطلاق می گردد که توسط مرورگرهای شناخته شده ای همچون گوگل قابل شناسایی نیست. وب تاریک نیز متشکل از سایت ها و شبکه هایی است که به دلیل استفاده از سیستم های رمزنگاری چندلایه، امکان شناسایی موقعیت کاربران در آنها وجود ندارد. سایت های وب تاریک به منظور برقراری ارتباطات ناشناس طراحی شده و لزوماً ابزار جرم و جنایت محسوب نمی شوند. البته وب تاریک همچون چاقویی در دستان کاربر آن است؛ می توان از آن استفاده مفید کرد و یا از آن برای اهداف مجرمانه بهره برد. این موضوع بستگی به کاربر دارد هر چند که خصوصیات وب تاریک گاه کاربرانش را به سمت اهداف مجرمانه سوق می دهد.
در سال 2013 کارشناسان شرکت ترند میکرو به منظور مبارزه با جرائم سایبری اقدام به مطالعه و بررسی شبکه های مختلف کردند که امکان دسترسی ناشناس به وب عمیق را فراهم می ساخت. در نتیجه این تحقیقات مشخص شد فعالیت هایی که در اعماق تاریک وب عمیق انجام می شود، صرفاً تجارت مواد مخدر نبوده و وب عمیق پناهگاهی امن برای جرائم عادی و جرائم سایبری است. از جمله نتایج تحقیقات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- زبان های پرکاربرد مورد استفاده در وب عمیق انگلیسی (62٪)، روسی (6.6٪) و فرانسه (5.4٪) هستند.
- کالاهای پرفروش در وب عمیق انواع مواد مخدر و تجهیزات پزشکی هستند.
- قسمت اعظم سایت های وب عمیق از پروتکل های HTTP/ HTTPS استفاده می کنند.
- IRC و IRCS از دیگر پروتکل های معروف برای گفت‌وگوهای آنلاین هستند که می توانند جهت ارتباط میان کلاهبرداران مورد استفاده قرار گرفته و یا کانالی ارتباطی برای بات نت ها باشند.
- هزار سایت با محتوای کدهای مخرب و پورنو گرافی کودک شناسایی شد.
- سایت هایی وجود دارند که در آن ها حساب های کاربری مسروقه، اطلاعات شخصی و کارت های شناسایی با ارائه لیست قیمت به فروش می رسند.
- در وب عمیق تعدادی از سایت ها از طریق بیت کوین اقدام به پول شویی می کنند.
با گذر از سال 2013، وب عمیق تغییرات بسیاری کرده و آمار و ارقام مخاطبان آن فراتر از حد تصور بود. میزان کاربران Orbot که یک نرم افزار برای اتصال دستگاه های اندروید به شبکه تور محسوب می شود، طی سال های 2014 تا 2016 از یک میلیون نفر به 10 میلیون رسید. از طرفی وجود سامانه هایی امن همچون شبکه های اجتماعی رمزنگاری شده از جمله پیام رسان های دیسکورد (Discord)، تلگرام (Telegram)، واتس اپ (Whatsapp)، اسکایپ (Skype) و آی سی کیو (ICQ)، بیشترین محبوبیت را برای ارتباطات امن در میان مجرمان سایبری پیدا کرد و بیشتر دعوتنامه ها و لینک های وب تاریک در این پیام رسان ها ارسال می شد. این احتمال دور از ذهن نیست که در حال حاضر پیام رسان ها به پناهگاهی جدید و امن برای مجرمان وب عمیق تبدیل شده است.
در سال 2017 میزان سرقت از صرافی های ارز دیجیتال به 369 درصد و در ژانویه 2018 به 689 درصد رسیده است. با توجه به علاقمندی های مجرمان به شرکت های صنعتی حملات فیشینگ به این نوع شرکت ها افزایش یافته که با ارتقاء میزان آگاهی کارکنان شرکت ها می توان از پیشرفت چنین حملاتی پیشگیری کرد.
وب تاریک نسبت به گذشته تغییرات بسیار زیادی کرده است. در حال حاضر یک کاربر وب تاریک ممکن است با سایت های خبری، فروم های زیرزمینی، سایت های افشاگر، وبلاگ ها، کتابخانه های دیجیتال و بازار های فروش انواع محصولات غیر قانونی همچون مواد مخدر، پورنو گرافی کودکان، خدمات هکری و ... مواجه شود. در گذشته ملاک معامله در وب تاریک، اعتماد یک طرفه از سوی مشتری بود اما اکنون فروشندگان وب تاریک، بسته های ارسالی به مشتری را ضمانت کرده و یا حتی در برخی موارد امکان جبران خسارت را نیز برای مشتری فراهم کرده اند. این رویه به نوعی نشان می دهد، بستر وب عمیق طی چند سال اخیر، اشتراک هایی با وب سطحی پیدا کرده است. اما این شباهت دلیل بر این نمی شود که میان وب سطحی و وب عمیق تفاوتی قائل نشد؛ کلاهبرداران و مجرمان اینترنتی همچنان در این بستر مشغول به فعالیت های مجرمانه خود هستند و حضور در این فضا می تواند برای کاربر بسیار زیان آور باشد.
بنا بر آمار ارائه شده از Tor Project، حدود 1.5 درصد از کلیه کاربران مرورگر تور از سایت های وب تاریک بازدید می کنند و مابقی کاربران از مرورگر تور برای ایجاد یک دسترسی آزاد و به دور از فیلترینگ به محتوای اینترنت استفاده می کنند. بر این اساس حتی ممکن است وب عمیق گذرگاهی برای کاربران عادی وب جهت تفریح و سرگرمی باشد که تا حدودی می تواند ماهیت اصلی وب عمیق را خدشه دار سازد. هرچند که ورود به فضای وب تاریک به خودی خود، حجم انبوهی از تهدیدات و خطرات را برای کاربر به همراه خواهد داشت.
نکته قابل توجه دیگر این است که اکنون پس از 16 سال برای کاربران کلیه دستگاه های اندرویدی این امکان به وجود آمده است که از نسخه اندرویدی تور استفاده کنند و به جای استفاده از کامپیوترهای شخصی خود برای ورود به شبکه تور، به راحتی با در دست داشتن گوشی هوشمند خود از این امکان بهره مند شوند. لذا صفحات Onion اکنون بیش از هر زمانی در اختیار کاربران وب قرار دارد.
تحلیل اتفاقات به وقوع پیوسته در دوران پر تلاطم وب تاریک و همچنین نتایج تحقیقات شرکت ترند میکرو و با نیم نگاهی به رویدادهای اخیر در وب عمیق می توان بیان کرد که در حال حاضر دسترسی به وب عمیق و وب تاریک آسان تر از گذشته شده است و کلاهبرداری های آنلاین در وب عمیق و اعماق تاریک آن وارد مرحله پیچیده تری شده و شاخه ها و ابعاد مختلفی پیدا کرده است. لذا به نظر می رسد ورود به وب عمیق مانند یک دام پهن شده برای قربانیانی است که بعد ها عواقب این اقدام خود را درک خواهند کرد.
