بلاک‌چین چیست؟ بخش چهارم: کاربردها

به گزارش کارگروه فناوری اطلاعات سایبربان؛ بلاک‌چین انقلابی در سامانه‌های ذخیره‌سازی ایجاد کرد. از زمان اختراع این فناوری کاربردهای و ظرفیت‌های متنوعی برای آن شناسایی شده است. در ادامه می‌توان تعدادی از موارد کاربردی این دستاورد را مطالعه کرد.

1. بانکداری

همان‌طور که در بخش‌های قبل گفته شد، مؤسسات مالی می‌توانند به کمک بلاک‌چین سرعت تراکنش‌ها را افزایش داده، زمان و هزینه‌ی مورد نیاز آن را کاهش بدهند.

مایکاح وینکلسپکت، مؤسس و مدیر شرکت آمریکایی جم، یکی از ارائه‌دهندگان بلاک‌چین گفت:

از فناوری بلاک‌چین می‌توان در زیرساخت‌های مالی موجود مانند سهام، اوراق قرضه و زمینه‌های بسیار دیگری استفاده کرد.

مؤسسات مالی، شرکت‌هایی هستند که بلاک‌چین را وسیله‌ای برای افزایش موفقیت‌های خود می‌دانند. وینکلسپکت گفت:

آن‌ها می‌توانند در حالی که سامانه‌هایشان با پلتفرم‌های شرکت‌های دیگر سازگار است، داده‌های مربوط به موجودی و دارایی‌های خود را به‌صورت رمزنگاری شده و با امنیت بالا، تولید، مدیریت و ذخیره کنند. این شرکت‌ها می‌توانند خدماتی یا دیگر مؤسسات مالی باشند.

البته مؤسسات مالی و بانک‌هایی که از بلاک‌چین استفاده می‌کنند، باید خطر کاهش قدرت در بازار تبادلات ارزی را بپذیرند.

بانک‌ها، به‌عنوان مجریان اصلی بازار تبادلات ارزی شناخته می‌شوند؛ اما این فناوری و بیت‌کوین، خلأ بزرگی در این بخش ایجاد می‌کنند؛ اما در هزینه‌ی ایجاد زیرساخت‌ها صرفه‌جویی خواهد شد.

مقامات بانک انگلیسی سانتاندر (Santander) پیش‌بینی می‌کنند، بلاک‌چین می‌تواند در سال 2022 به‌صورت سالانه 20 میلیارد دلار ذخیره‌ی مالی برای بانک‌ها فراهم کند.

2. بهداشت و درمان

اطلاعات مردم و بیماران یک جامعه یکی از حساس‌ترین انواع داده به حساب می‌آیند و محافظت از آن‌ها باید در اولین اولویت‌های مقامات قرار داشته باشد؛ زیرا نشت داده‌ها ممکن است باعث مرگ بیماران بسیاری شده، مشکلات فراوانی را برای مراکز درمانی به وجود آورند یا حتی سو استفاده‌ها و باج‌گیری‌های گسترده‌ای رخ دهد.

برای نمونه می‌توان به بعضی از گزارش‌ها اشاره کرد که بر اساس آن، تنها در سال 2015، بیش از 100 میلیون نفوذ سایبری به بخش درمانی صورت گرفته است.

از بلاک‌چین می‌توان در زمینه‌های صنعتی، پزشکی و زمینه‌های بسیار دیگری استفاده کرد. به‌عنوان مثال می‌توان آن را در بخش پزشکی -که سوابق بیماران دست‌کاری می‌شود- به کار گرفت. این فناوری به پزشکان اجازه می‌دهد تا پرونده‌ای از سوابق بیماران را با امنیت بالا ذخیره کرده و آن‌ها را در صورت لزوم در اختیار دیگر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی قرار دهند. این کار علاوه برافزایش امنیت ذخیره‌سازی و انتقال داده‌ها، باعث کاهش خطرها و هزینه‌های مدیریت داده‌ها می‌شود

3. دولت‌ها

شبکه‌ی بلاک‌چین به علت قدرت خود در ذخیره‌سازی دارایی‌های دیجیتالی و تهیه‌ی تاریخچه‌ی غیرقابل تغییری از آن‌ها مورد توجه مقامات کشورهای مختلف قرار گرفته است. برای نمونه در حال حاضر دولت‌مردان انگلیس در حال تحقیق برای بهبود روش‌های ذخیره‌سازی اطلاعات توسط بلاک‌چین هستند. به علاوه وزارت زمین دوبی (DLD)، در زمان برگزاری «نمایشگاه جیتکس 2017» (GITIX 2017)  اعلام کرد، اولین نهاد دولتی در سراسر جهان خواهد بود که از این فناوری استفاده می‌کند.

وزارت زمین دوبی از بلاک‌چین برای ایجاد یک پایگاه داده‌ی امن به منظور ذخیره‌سازی داده‌های همه‌ قرار داده‌های حوزه املاک مانند اجاره‌نامه‌ها، ارتباطات با اداره آب و برق، مخابرات و دیگر صورت‌حساب‌های مرتبط با استفاده می‌کند.

به علاوه تعدادی از پژوهشگران هم‌اکنون در حال بررسی ظرفیت بلاک‌چین برای ایجاد حکومتی خودمختار هستند.

4. قانون کپی‌رایت:

یکی از مشکلاتی که تولیدکنندگان نرم‌افزار، نویسندگان، فیلم‌سازان و فعالان چندین حوزه‌های دیگر دارند؛ رعایت نشدن قانون کپی‌رایت است به گونه‌ای که حتی در بعضی موارد بیش از نیمی از فروش محصول آن‌ها به صورت غیر قانونی انجام می‌شود.

از فناوری بلاک‌چین می‌توان برای مقابله با دریافت محصولات چند رسانه‌ای به صورت غیرقانونی استفاده کرد.

5. انتخابات الکترونیک

در انتخابات ریاست جمهوری سال 2016 آمریکا، هک‌های گسترده‌ای روی سامانه‌های انتخاب الکترونیکی این کشور رخ داد و مقامات آمریکایی، روسیه را مسئول انجام این کار دانستند. از طرفی با توجه به تعدادی از گزارش‌های مختلفی که منتشر شده است این سامانه‌ها آسیب‌پذیر بوده و در صورت هک شدن علاوه بر به سرقت رفتن اطلاعات رأی‌دهندگان، نتیجه‌ی انتخابات تغییر می‌کند و آینده‌ی یک کشور به بازیچه‌ی هکر تبدیل خواهد شد.

ویج معتقد است از فناوری مورد بحث می‌توان برای اعتبارسنجی و جلوگیری از انجام تقلب در انتخابات الکترونیک نیز استفاده کرد.

6. شناسایی هویت دیجیتالی

کلیدهای رمزنگاری کاربران به آن‌ها حقوق مالکیتی اعطا کرده و امکان برقراری روابط دیجیتالی را فراهم می‌کند. بلاک‌چین می‌تواند فرصت‌های مناسبی را برای ایجاد یک سامانه‌ی قدرتمند شناسایی هویت دیجیتالی فراهم کند.

از آنجایی که دارندگان کلیدهای رمزنگاری خصوصی دارای مالکیت‌های دیجیتالی هستند. بلاک‌چین یک راهکار امنت برای مدیریت شناسایی در جهان دیجیتالی به حساب می‌آید که مانع به اشتراک‌گذاری بخش عظیمی از داده‌های آسیب‌پذیر خصوصی توسط کاربران خواهد شد.

7. توکنیزاسیون^₂

از بلاک‌چین می‌توان برای تأیید صحت اعتبار داده‌های فیزیکی منحصر به فرد استفاده کرده و توکنی دیجیتالی را به هر کدام از آن‌ها نسبت داد. این توکن‌ها برای مرتبط ساختن دنیاهای دیجیتالی و فیزیکی به یکدیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند. از این نشانه‌ها می‌توان برای مدیریت زنجیره‌ی تأمین، مالکیت معنوی مقابله با جعل و شناسایی تقلب بهره گرفت.

8. اینترنت اشیا

اینترنت اشیا را می‌توان شبکه‌ای برای مدیریت ابزارهای الکترونیکی خاص متصل به اینترنت به حساب آورد. برای نمونه می‌توان به کمک این ابزارها روی دمای هوای انبارها نظارت کرد. همچنین امکان مدیریت خودکار سامانه‌ها از راه دور به کمک اینترنت اشیا فراهم می‌شود.

اینترنت اشیا می‌تواند با ترکیب نرم‌افزار، حسگرها و ایجاد شبکه‌ی تبادل اطلاعات، نظارت روی سامانه‌ها را ساده‌تر کرده، هزینه‌ها را کاهش بدهد. ترکیب شبکه‌ی ایجاد شده با اینترنت اشیا بر پایه‌ی بلاک‌چین می‌تواند قابلیت اطمینان آن را افزایش بدهد. برای نمونه گوگل، انویدیا و شرکت‌های خودروسازی که روی توسعه‌ی خودروهای بی راننده و شبکه‌های ارتباطی بین آن‌ها کار می‌کنند. می‌توانند به کمک ترکیب دو دستاورد بالا شبکه‌ای امن‌تر و قابل‌اعتماد را برای خودروها ایجاد کنند که بدون نیاز به سامانه‌ای مرکزی با سرعت بیشتری داده‌ها را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.

9. تغییر دیدگاه نسبت به اینترنت

در آینده‌ی نزدیک هر شخصی که به گونه‌ای با اقتصاد مبتنی بر پول رابطه داشته باشد، از مزایای بلاک‌چین بهره‌مند خواهد شد. با وجود این کاربردهای گسترده‌تری برای آن به وجود خواهد آمد. برای نمونه تغییر از پایگاه داده‌های مرکزی به غیرمتمرکز ممکن است برای همیشه روش تعامل را در سراسر اینترنت متحول کند. عده‌ای از متخصصان نیز از بلاک‌چین به عنوان نسل جدیدی از اینترنت یا «وب 3» (WEB 3) یاد می‌کنند.

داده‌های وبگاه‌ها در سامانه‌های مدیریت محتوا (CMS) که عملکردی مشابه پایگاه داده‌های متمرکز دارند ذخیره می‌شوند؛ اگر هکری موفق شود به آن نفوذ کند می‌تواند داده‌ها را به هر شیوه‌ی دلخواهی دست‌کاری کرده یا به سرقت ببرد. با وجود این اگر داده‌ها به بستر بلاک‌چین منتقل شوند نه تنها جلوی دسترسی مجرمان سایبری گرفته می‌شود؛ بلکه کاربران دیگر به سرورها برای انتقال داده وابستگی نخواهند داشت. این موضوع به معنای سرعت بسیار بالای دانلود و جریان اطلاعاتی بی‌وقفه‌ی ابزارهای متصل به اینترنت است.

10. هوش مصنوعی

یکی از جدیدترین زمینه‌هایی که بلاک‌چین را می‌توان در آن به کار برد، هوش مصنوعی است. زمانی که این دو فناوری با یکدیگر ادغام بشوند استخراج داده به هسته‌ی آن‌ها تبدیل خواهد شد.

با کمک بلاک‌چین می‌توان حجم عظیمی از داده‌ها را به شکلی کاملاً پایدار ذخیره کرد و با کمک هوش مصنوعی امکان تشخیص یا پیش‌بینی الگوهای موجود در داده‌های زنجیره‌ی ایجاد شده فراهم می‌شود؛ به همین دلیل، نسبت به نمونه‌های امروزی که از داده‌های ناقص یا نادرست بهره می‌گیرند، نتیجه بسیار دقیق‌تری به دست می‌آید. همچنین به مرور زمان با حذف نظارت انسانی، دقت یاد شده افزایش خواهد یافت.

11. وب 3.0

عده‌ای از تحلیلگران معتقدند بلاک‌چین بستری برای به وجود آمدن وب 3 است و به کمک آن می‌توان اینترنتی امن ایجاد کرد.

اگر محتوای آنلاین را بتوان به واسطه‌ی فناوری همتا به همتا و توزیع شده‌ی بلاک‌چین ذخیره‌سازی کرد، اینترنت به سرعت تغییر کرده و به محلی کاملاً متفاوت تبدیل می‌شود.

همان‌گونه که گفته شد از بلاک‌چین هم‌اینک در برقراری ارتباطات پهن باند توزیع شده همتا به همتا، مدل‌های مالی و سامانه‌های رأی‌گیری  استفاده می‌شود و احتمالاً به‌کارگیری آن در ارزهای دیجیتالی احتمالاً از پایین‌ترین سطح اهمیت قرار دارد. در عصر حاضر اصلی‌ترین موضوعی که پیرامون بلاک‌چین مطرح می‌شود، امکان تغییر بستر اینترنت و به وجود آمدن وب 3 است.

وب 3 لزوماً بر پایه‌ی اطلاعات بنا نمی‌شود، محلی که کاربران به الگوریتم‌های هوشمند نیاز دارند و داده‌هایی را بدون اینکه متوجه شوند، دریافت می‌کند.

اگر وب 2.0 فازی از اینترنت باشد که به واسطه‌ی همکاری‌ها، شبکه‌های اجتماعی و «رده‌بندی مردم²» ایجاد شد؛ اما وب 3.0 با زیرساخت‌ها و تعاریف ارائه شده برای آن تعریف نمی‌شود. بلاک‌چین ابزاری است که بستر اینترنتی که ارتباطات همتا به همتا را به وجود می‌آورد، به خود آن تبدیل می‌کند.

ایده‌ی اینترنت آزاد به صورت کامل به واقعیت بدل نشده است. ایده‌ای که به هر شخص اجازه می‌دهد به طور آزاد و محرمانه به برقراری ارتباط بپردازد. از طرفی شرکت‌های بزرگ و کاربران معمولی به یک اندازه به منابع دسترسی دارند. دلیل اصلی به وقوع نپیوستن طرح بالا، وجود سرورها است.

سرورها به ذخیره‌سازی داده‌های موجود در اینترنت می‌پردازند و زمانی که کاربری قصد بازدید از یک صفحه‌ی وب را دارد، داده‌های آن از یک سرور بازخوانی می‌شوند. شرکت‌های مخابراتی و فناوری بزرگی مانند گوگل و آمازون که میزبان حجم بالایی از تجهیزات یاد شده هستند، می‌توانند به شیوه‌ی دلخواه آن را گسترش بدهند. همچنین اگر هکری بخواهد اینترنت را از کار بیندازد، تنها کافی است به یک یا چند نمونه‌ها از آن‌ها حمله کند. لازم به یادآوری است در سال 2016، چنین حمله‌ای رخ داد.

محتوا تنها چیز مورد نیاز، برای تبدیل بلاک‌چین به اینترنتی خودبه‌خود همتا به ‌همتا است؛ زیرا تقریباً تمام چیزهایی که در این بستر قرار می‌گیرند محتوا محسوب می‌شوند.

اقدام بالا چالش‌های بسیاری دارد که نباید آن‌ها را نادیده گرفت. برای نمونه ذخیره‌سازی داده‌ها روی بلاک‌چین، خود با محدودیت و مشکلات خاصی روبه‌رو است و می‌تواند باعث ناپایداری سامانه بشود. از طرفی هم‌اینک از سیستم‌هایی ساخته شده بر پایه‌ی سرورها استفاده می‌شود؛ در نتیجه استانداردهای متفاوتی مورد نیاز بوده و باید با احتیاط مورد بررسی قرار بگیرند. برای مثال دریافت فایلی که در نسل‌های ابتدایی اینترنت چندین دقیقه طول می‌کشید، هم‌اکنون در کسری از ثانیه دانلود می‌شود.

همان‌گونه که گفته شد ایده‌ی انتقال اینترنت به بستر بلاک‌چین، کاملاً جدید نیست. اولین ارتباطات همتا به همتا به دو دهه‌ی قبل بازمی‌گردد و تاکنون شرکت‌های مختلفی خدمات خود را بر پایه‌ی آن ارائه می‌دهند.

در حال حاضر محتوا از دو طریق پرداخت حق اشتراک‌های ماهیانه یا تبلیغات اطراف صفحات وب در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. در هر دوی این روش‌ها یک واسطه و مانع برای پرداخت‌های کوچک وجود دارد؛ اما بلاک‌چین امکان برقراری ارتباط مستقیم بین مشتری و خدمات دهنده را فراهم می‌کند.

یکی از نگرانی‌های اصلی ایجاد وب 3.0 با بلاک‌چین، سانسور محتوا است؛ زیرا به‌کارگیری این فناوری به معنای حذف سرورهای مرکزی و قوانین پیرامون آن است. این موضوع مسائل سیاسی و محتواهای غیرقانونی را پیچیده‌تر می‌کند. در چنین بستری تمام محتوای غیراخلاقی، تروریستی و غیرقانونی در اختیار کاربران قرار گرفته و مقابله با آن بسیار سخت می‌شود.

1. _{در امنیت سایبری داده، توکنیزاسیون (Tokenization)، به فرآیند جایگزینی داده‌های غیر حساس با داده‌های حساس به عنوان یک نشانه گفته می‌شود که از دیدگاه خارجی هیچ معنی و ارزشی نداشته، قابل بهره‌برداری نیست.}
2. _{رده‌بندی مردم (Folksonomy)، یک نظام رده‌بندی سطح دسترسی مردم به منابع وب است.}