بررسی وضعیت بازدارندگی دوجانبه درخاورمیانه

به گزارش کارگروه بین‌الملل سایبربان؛ کارشناسان معتقدند که در 3 ماه گذشته، علیرغم صحبت‌های تند رئیس جمهور آمریکا علیه ایران (به همراه تحریم‌های شدید و برخی حملات سایبری)، نه ترامپ و نه متحدان او در منطقه حاضر نیستند وارد جنگ نظامی با تهران شوند.

در اینجا این سؤال مطرح می‌شود که آیا ظهور موقعیت بازدارندگی متقابل برای ثبات مورد نیاز و زیرسؤال بردن ارزش تسلیحات هسته‌ای مشاهده خواهد شد؟ هلنا هوبان (HELENA COBBAN)، تحلیلگر و نویسنده کهنه‌کار خاورمیانه و عضو ارشد مرکز سیاست‌های بین‌الملل در این خصوص مقاله‌ای نوشته که به شرح زیر است :

«

در ماه ژوئن 2019، نیروهای ایرانی یک پهپاد ریپر آمریکایی را سرنگون کردند که وارد حریم هوایی ایران شده بود. واکنش نظامی آمریکا، عربستان سعودی، اسرائیل و امارات متحده عربی چه بود؟ اواسط سپتامبر امسال ایران یا متحدانش یک حمله بسیار پیچیده علیه مجتمع نفتی عربستان در شهر بقیق انجام دادند.

اواخر ماه اوت، اسرائیل 2 جنگنده لبنانی در سوریه را هدف قرار داد و هواپیماهای بدون سرنشین انفجاری را علیه 2 هدف وابسته به حزب‌الله در داخل لبنان فرستاد. رئیس حزب‌الله به‌طور علنی درمورد حمله تلافی‌جویانه هشدار داد. واکنش اسرائیل چه بود؟ رهبران اسرائیلی از مرز شمالی این کشور عقب‌نشینی کردند. سپس حزب‌الله یک حمله موشکی علیه وسایل نقلیه نظامی اسرائیل انجام داد و تنها واکنش تل‌آویو شلیک چند موشک ظاهراً تصادفی به قسمت‌های غیرمسكونی جنوب لبنان بود.

وضعیت بازدارندگی متقابل به وجود آمده از سال 2006 بین اسرائیل و حزب‌الله کماکان پابرجا است. اکنون، در پی حملات بقیق، بیش از همیشه روشن است که وضعیت بازدارندگی متقابل (در صورت نامتقارن بودن) نه تنها بین تل‌آویو و حزب‌الله در مرز لبنان – اسرائیل، بلکه به‌صورت گسترده‌تر میان اسرائیل و پشتیبانان حزب‌الله در ایران وجود دارد.

یوزی اِوِن (Uzi Even)، دانشمند هسته‌ای در اسرائیل اخیراً توانایی‌های ایران و متحدانش را در حمله بقیق اینگونه ارزیابی کرده است : «فناوری ایران قابل اعتماد و پیشرفته است و ایرانیان قادر به تولید و عملکرد همزمان موشک‌های کروز و پهپادهای بیشمار هستند. سیستم دفاعی عربستان سعودی شکست خورده و ارتباط بین موشک‌های ایران، پنهان و کشف آن دشوار است. این حمله موفقیت‌آمیز و مؤثر بود.»

اِوِن اظهار داشت : «ایران و نمایندگانش نشان دادند که توانایی ضربه زدن به اهداف خاص با دقت بالا و از صدها کیلومتر دورتر را دارند. باید این حقیقت را باور کنیم که در حال حاضر در برابر چنین حملاتی آسیب‌پذیر هستیم. آیا بازدارندگی منطقی همیشه در خاورمیانه کار می‌کند؟ مهم‌تر از همه، عملیات رآکتور هسته‌ای دیمونا (اسرائیل) باید متوقف شود؛ زیرا آسیب‌پذیر است و ضرر و زیانش شاید بیش از منفعتش باشد.»

توماس فریدمَن (Thomas Friedman)، یکی از نویسندگان نیویورک تایمز و طرفدار جنگ و اسرائیل معتقد است: «اسرائیل 2 نکته را درمورد حزب‌الله و ایران در نظر دارد. اول اینکه، اسرائیل در پاسخ به هرگونه حمله موشکی، لبنان، خانواده‌های حزب‌الله و محل تولید موشک‌ها را بمباران کند؛ و آنها را خرد کند، درست مانند کاری که در مقیاس کوچک سال 2006 کرد و باعث خسارات شدید اقتصادی در لبنان شود.

دوم اینکه، اسرائیل مستقیماً – چه با موشک‌های دوربُرد دقیق و چه با موشک‌های زیردریایی از خلیج فارس – به تهران حمله خواهد کرد؛ و اعلام می‌دارد که هرزمان تل‌آویو از سوی نمایندگان ایران مورد حمله قرار گیرد، به تهران حمله می‌کند.»

تحلیل فریدمَن در مورد جنگ میان اسرائیل و لبنان در سال 2006 سؤال برانگیز است : بمباران خانه‌های حزب‌الله عناصر کلیدی زیرساخت‌های مهم این کشور در مقیاس کوچک نیست؛ با این وجود حزب‌الله دوباره خود را تقویت کرد.

عملکرد حزب‌الله در سال 2006، تأکیدی بر وضعیت بازدارندگی متقابل میان لبنان و اسرائیل بود؛ هشدار فریدمَن در مورد توانایی حزب‌الله در اجرای تهدیدات هدفمند روی زیرساخت‌های حیاتی اسرائیل با وجود سیستم‌های هدایتی و نظارتی بسیار هوشمند درست بود.

نتیجه‌گیری او این بود که تظاهرات ایران و متحدانش (در لبنان، یمن یا جاهای دیگر) در سطح بالای هدفمندی و قابلیت‌های فرماندهی و کنترل باعث تبدیل شدن خاورمیانه به مکانی خطرناک شده است:

«شاید خاورمیانه اکنون به نظر آرام باشد، اما این یک توهم است. همه در حال محاسبه مجدد هستند : ایرانیان جسور شده‌اند، اعراب وحشت دارند و تل‌آویو و تهران محاسبه‌ای اشتباه به دور از جنگ موشک‌های دقیق کرده‌اند.»

به هر حال، 40 سال پس از جنگ سرد میان ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی، وضعیت بازدارندگی متقابل و نابودی متقابل مطمئن (MAD) بین 2 ابرقدرت بزرگ و هسته‌ای باعث آرامش راهبردی در جهانی شده که هنوز از جنگ‌های نیمه اول قرن 21 رها نشده است.

در واقع، وضعیت بازدارندگی متقابل اسرائیل، ایالات متحده، عربستان سعودی و امارات متحده عربی در ماه‌های اخیر همه با سلاح‌های هسته‌ای ایران و متحدانش در منطقه دستخوش تغییراتی شده است؛ با در نظر گرفتن اینکه اسرائیل و آمریکا هر 2 قدرت هسته‌ای خوبی هستند، فایده سلاح‌های هسته‌ای در جهان امروز چیست؟

»