استقرار نرم افزار جاسوسی پگاسوس در ارمنستان در بحبوحه جنگ قره باغ کوهستانی

به گزارش کارگروه حملات سایبری خبرگزاری سایبربان، نرم افزار جاسوسی که توسط شرکت اسرائیلی ان اس او گروپ (NSO Group) ساخته شده بود، روزنامه نگاران، فعالان، مقامات دولتی و غیرنظامیان ارمنی را در جریان جنگ بین ارمنستان و آذربایجان در منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی هدف قرار داده است.
دو طرف در پاییز 2020 به مدت 44 روز بر سر این قلمرو جنگیده بودند.
محققان می گویند:

کار قربانیان جاسوس‌افزار ارمنستان و زمان هدف‌گیری، قویاً نشان می‌دهد که درگیری، دلیل این هدف‌گیری بوده است.

آنها معتقدند که این عملیات جاسوس افزار توسط مقامات دولتی انجام شده است، زیرا گروه ان اس او قبلاً ادعا کرده بود که فناوری آنها منحصراً به دولت ها فروخته می شود.
این تحقیقات در سال 2021 پس از ارسال نوتیفیکیشن های اپل به کاربران مبنی بر اینکه ممکن است با نرم افزارهای جاسوسی تحت حمایت دولت هدف قرار گرفته باشند، آغاز می شود.
تعدادی از افراد از ارمنستان با سازمان‌های حقوق دیجیتال سایبرهاب ای ام (CyberHUB-AM)، یک سازمان ارمنی، و شرکت اکسس نو (Access Now) تماس گرفته تا دستگاه‌های خود را از نظر وجود چنین نرم‌افزارهای جاسوسی بررسی کنند.
تحقیقات انجام شده توسط این سازمان ها با همکاری گروه ناظر سیتیزن لب (Citizen Lab)، آزمایشگاه امنیتی عفو بین الملل و محقق مستقل امنیت تلفن همراه روبن مرادیان، 12 نفر را شناسایی کرده است که دستگاه های اپل آنها در زمان های مختلف بین اکتبر 2020 تا دسامبر 2022 هدف این جاسوس افزار قرار گرفته است.
یک مدافع حقوق بشر ارمنی، دو روزنامه نگار در سرویس ارمنی رادیو اروپای آزاد، یک مقام سازمان ملل، سخنگوی سابق وزارت خارجه ارمنستان و هفت نماینده جامعه مدنی ارمنستان، از جمله افراد هدف قرار گرفته با این جاسوس افزار هستند.
تلفن یکی از قربانیان، نماینده سازمان غیردولتی، آنا نقدالیان، حداقل 27 بار بین اکتبر 2020 تا ژوئیه 2021 هک شده و این رخنه تقریباً ماهانه اتفاق می افتاده است.
او به سیتیزن لب می گوید که از آنجایی که تلفنش با نرم افزار جاسوسی پگاسوس هک شده است، احساس می کند که هیچ راهی برای او وجود ندارد که احساس امنیت کامل داشته باشد.
این حوادث در بحبوحه تحولات سیاسی در ارمنستان رخ می دهد که شامل درگیری سال 2020 در منطقه قره باغ کوهستانی با برد آذربایجان و شکست ارمنستان در جنگ بوده است.
موج های پی در پی اعتراضات در داخل کشور؛ تلاش برای کودتای نظامی و تشدید اخیر درگیری با آذربایجان نیز از سایر موارد رخ داده در آن زمان هستند.

چه کسی پشت این هک است؟
محققان فاقد شواهدی برای ارتباط مستقیم این نرم افزارهای جاسوسی با یک سازمان دولتی خاص در ارمنستان یا آذربایجان هستند.
اکسس نو می گوید:

با توجه به اینکه قربانیان پگاسوس در ارمنستان شامل اعضای جامعه مدنی هستند که از دولت فعلی ارمنستان انتقاد کرده اند، ممکن است ارمنستان کاملاً به فعالیت های این افراد علاقه مند بوده باشد.

اگرچه هیچ مدرکی وجود نداشته باشد که نشان دهد دولت ارمنستان تا به حال کاربر پگاسوس بوده است، گمان می‌رود که کاربر یک محصول جاسوس‌افزار متفاوت به نام پریدیتور (Predator) باشد که توسط سازنده نرم‌افزارهای جاسوسی مقدونیه شمالی، سایتروکس (Cytrox) ساخته شده است.
به گفته سیتیزن لب، آذربایجان نیز می تواند مشتری جاسوس افزار پگاسوس باشد. محققان حداقل دو اپراتور پگاسوس را در آذربایجان شناسایی کرده اند که افراد را در داخل و خارج از کشور هدف قرار داده اند.

جاسوس افزار و جنگ
نرم‌افزار جاسوسی پگاسوس می‌تواند به تماس‌ها، پیام‌ها و عکس‌ها در تلفن قربانی دسترسی داشته باشد، دوربین و میکروفون دستگاه را روشن کند و مکان آن را ردیابی کند.
این جاسوس افزار معمولاً توسط دولت های مستبد از جمله در تایلند و مکزیک مستقر می شود. سازمان های آزادی مدنی و حقوق بشر در سراسر اروپا از پارلمان اروپا خواسته اند تا این فناوری را در سراسر اتحادیه اروپا ممنوع کند.
اکسس نو در این گزارش می گوید:

گروه ان اس او همچنان به نادیده گرفتن چگونگی استفاده از فناوری خود در نقض حقوق بشر برای هدف قرار دادن جامعه مدنی، از جمله روزنامه نگاران و مدافعان حقوق بشر ادامه می دهد.

استفاده از پگاسوس به خصوص در بحبوحه جنگ، اقدامی هشدار دهنده است.
محققان می گویند که این امر به نقض جدی حقوق بشر و حتی جنایات جنگی کمک کرده و آنها را تسهیل خواهد کرد.
در زمان انتشار این خبر، ان اس او گروپ به درخواست خبرگزاری ریکورد (The Record) برای اظهار نظر پاسخ نداده بود.