آسیب‌شناسی جنگ نرم و نقش ایران در فضای سایبری
به گزارش کارگروه بین الملل سایبربان، جنگ نرم علیه ایران واقعیتی است که همه کارشناسان آن را تصدیق می کنند. هدف اصلی و پنهان جنگ نرم، مختل ساختن سامانه‌های اطلاعاتی کشورها و تأثیرگذاری بر افکار عمومی است. جنگ نرم نوعی درگیری بین کشورها که تحت تأثیر محتوا، برنامه‌ها و نرم‌افزارهایی است که عمدتاً از رسانه‌ها پخش می شود. در حقیقت، هرگونه ابزار نرم‌افزاری و سایبری مورد استفاده در درگیری بین کشورها یا گروه‌ها در جهان به‌عنوان جنگ نرم شناخته می‌شود. سجاد عابدی، دارای مدرک دکترای امنیت ملی از دانشگاه دفاع ملی و متخصص درزمینه دفاع و امنیت ملی، در این خصوص مقاله‌ای نوشته است که به شرح ذیل است:
در جنگ نرم مواردی چون موشک، تسلیحات، تانک، کشتی، و هواپیما از موضوعات قابل بحث در ماهواره، اینترنت، روزنامه، آژانس‌های خبری، کتاب‌ها، فیلم‌ها و سینما به شمار نمی روند. واقعیت امر این است که سربازان حاضر در جنگ نرم روزنامه‌نگاران، اهالی سینما، هنرمندان و بازیگران رسانه‌ای هستند.
تلویزیون‌های ماهواره‌ای و برنامه‌های رادیویی در چارچوب مباحث جنگ نرم به دنبال سلطه نظام سرمایه‌داری و تلاش برای حفظ منافع خود و دیگر کشورها هستند. هدف اصلی این نوع شبکه‌ها تأثیرگذاری بر افکار عمومی کشورهای موردنظر و ایجاد اختلال در سامانه‌های اطلاعاتی کشورهای هدف هستند. ابزارهای فنّاورانه متعددی برای رسیدن به برنامه‌ها، اهداف و سناریوهای از پیش تعیین‌شده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
جنگ نرم در طول تاریخ، حتی زمانی که ابزارهایی نظیر رادیو، تلویزیون و ماهواره در دسترس نبود در قالب جنگ روانی و عقیده‌ای وجود داشت؛ اما آنچه در حال حاضر در جهان اتفاق می‌افتد پیامدهای متعدد جنگ‌های سخت‌افزاری برای کشورهای مهاجم است؛ درنتیجه آن‌ها برای رسیدن به اهداف خود با اتخاذ استراتژی جنگ نرم فعالیت می‌کنند. باگذشت زمان و رشد فناوری و تکنیک‌های رسانه‌ای، روش‌های کار این شبکه‌ها پیچیده‌تر می‌شود.
جوزف نای (Joseph Nye)، نویسنده کتاب قدرت نرم، عناصری مانند موسیقی و هنر را به‌عنوان ستون‌های این نوع از جنگ معرفی می‌کند. در حقیقت، موسیقی، هنر، دانشگاه، ورزش، گردشگری، مصنوعات باستانی، فرهنگ و شیوه زندگی یک ملت قدرت‌های نرم است.
البته ضعف‌هایی چون عدم توانایی در استفاده از تمامی قابلیت‌های نرم‌افزاری در جنگ سایبری و دیپلماسی عمومی نیز وجود دارد. جنگ نرم حد و مرزی برای خود قائل نیست؛ بنابراین همه گروه‌های داخلی باید با به‌کارگیری تمام ظرفیت خود مطابق دستورات رهبر حرکت کرده تا لزوم اجرای آن در عرصه داخلی و همه عرصه‌های فرهنگی و زیربنایی احساس شود.
اساسی‌ترین عنصر قدرت نرم، مردم هستند؛ سرمایه اجتماعی، اعتماد، مشارکت، فرهنگ و آموزش عمومی و درنهایت تمام زمینه‌هایی در وجود انسان‌ها، محل، اصالت، فرهنگ‌های زیرشاخه و فرهنگ‌های سنتی وجود دارند از مردم نشئت می‌گیرد. استفاده از ظرفیت مردم برای مقابله با فشارهای خارجی موفقیت‌های بزرگی در پی خواهد داشت.
در اینجا سؤالاتی مطرح می‌شوند: چگونه باید از این ظرفیت‌ها، پتانسیل‌ها و سرمایه مردمی استفاده کرد؟ اولین مورد، در رسانه استفاده شده است. هویت ملی در جهان با تصویر ملی مانند ظاهر و تصوارتی که یک ملت از خود می‌سازد توصیف می شود. به‌طور مثال، زمانی که نام کشور آلمان و مردم آن شنیده می شود چه تصویری در ذهن ایجاد می‌شود؟ آیا در مورد مردم کشورهای افغانستان، چین، ژاپن یا کشورهای عربی نیز همان تصویر ترسیم می شود؟ این یک تصویر قوی در جهان و مذاکرات به شمار می‌رود. در داخل ایران ضعف در طراحی این تصویر وجود داشت. برای ایجاد یک تصویر خوب از ایران، باید از ساده‌ترین ابزارها مانند پیشنهادهای عملی استفاده کرد که سازمان‌هایی مانند صداوسیما می‌توانند به مردم عادی نشان دهند. وقتی یک توریست برای اولین بار به کشور شما می‌آید، در اولین گام ورود به فرودگاه شگفت‌زده می‌شود؛ زیرا با تصاویری روبرو می‌شود که درباره آن‌ها نشنیده و انتظارش را نداشته است.
به‌این‌ترتیب ما اکنون در فضای جنگ نرم قرار داریم. ماهواره، رادیو، تلویزیون و ابزارهای سایبری یک جنگ کامل علیه جمهوری اسلامی ایران ایجاد کرده‌اند. با رشد فناوری و تکنیک های رسانه ای، شناسایی جنگ نرم و شیوه کار شبکه های رسانه پیچیده تر و دشوار تر شده است. امروز خبرهای خوبی از ایران شنیده می شود اما نمی توان وضعیت این کشور را بر اساس اخبار قضاوت کرد. همه کشورهای جهان اخبار مربوط به ایران را در مورد بسیاری مسائل و موضوعات از کشورهایی به‌غیراز ایران دنبال می‌کنند. وقتی‌که بسیاری از مشکلات در چارچوب ماده 44 حل‌وفصل می‌شود، سیاست‌گذاران اقداماتی را برای بهبود فعالیت رسانه‌ها و رسانه‌های سایبری انجام خواهند داد.
بر اساس راهبردهای زیر می‌توان با جنگ نرم علیه ایران در فضای سایبری رسانه مقابله کرد:
اولاً، ایجاد مرکز ملی برای هماهنگی با جنگ نرم الزامی است. این مرکز مسئول هماهنگی مؤسسات داخلی مختلف درزمینه مبارزه با جنگ نرم دشمن و کنترل و نظارت بر تصویر رسانه‌ای از ایران است.
دوم، راه‌اندازی شبکه‌های رسانه‌ای جدید تحت نظارت کلی صداوسیما و همچنین تولید و مدیریت بخش خصوصی ضروری است. این شبکه‌ها می‌توانند به‌طور غیررسمی نیازهای سرگرمی و اطلاعات مردم را برآورده و اعتماد مردم را به رسانه‌های داخلی بازگردانند.
سوم، حمایت از تولید محتوای سالم در فضای سایبری، به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی بومی، باید به‌منظور دفاع از منافع ملی کشور در چارچوب جنبش نرم‌افزاری موردحمایت قرار گیرد.
چهارم، توجه به مبانی قدرت نرم در کشور برای حداکثر جذب و حداقل حذف ضروری است. هیچ هنرمندی نباید به بهانه گرایش‌های سیاسی، تخریب هنر و موسیقی و افتخارات ملی، وارد چالش‌های سیاسی داخلی شده و باعث کاهش قدرت نرم کشور شود.
