فراز و نشیب‌های فیلترینگ در سطح کشور
به گزارش واحد امنیت سایبربان؛ فیلترینگ تلگرام موضوعی است که هر از گاهی تیتر یک روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها را به خود اختصاص می‌دهد؛ اما ظاهراً اختلاف‌نظر بر سر این موضوع زیاد مطرح بوده چون باوجوداینکه مدت زیادی از طرح آن می‌گذرد هنوز تصمیمی درباره آن گرفته نشده است. شاید یکی از دلایل این تأخیر میزان استقبال مردم از این شبکه اجتماعی است. پیش از طرح فیلترینگ، بحث انتقال سرورهای این شرکت به داخل کشور مطرح شد که آن‌هم به بن‌بست خورد. یکی از تصمیم‌گیرندگان فیلترینگ، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه است که در سال 1388 تأسیس شد. عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر این کارگروه هفته گذشته در گفت‌وگویی تفصیلی شرکت کرد و در خصوص ضرورت راهاندازی شبکه‌های بومی توضیحاتی ارائه داد. وی با ذکر موانع موجود بر سر راه تشکیل شبکه‌های اجتماعی به کسب استقلال در فضای مجازی اشاره کرد و از دولت و مسئولین امر خواست تمام تلاش‌شان را برای نیل به این هدف به‌کارگیرند. در ادامه توجه شمارا به این گفت‌وگو جلب می‌نماییم.
شورای عالی فضای مجازی درگیر مسائل دست چندم است
آیا مصوبه اخیر شورا برای احراز هویت کانال‌های بیش از 5 هزار عضو می‌تواند مؤثر باشد؟
خرم‌آبادی: ما قبلاً مقرراتی راجع به ثبت پایگاه‌های اینترنتی داشتیم بنابراین ازنظر حقوقی، مصوبه شورای عالی فضای مجازی چیزی را به مقررات ما اضافه نکرد. دولت در سال 1385 آیین‌نامه‌ای را وضع کرد تحت عنوان آیین‌نامه ساماندهی فعالیت پایگاه‌های اطلاع‌رسانی که طبق ماده 5 این آیین‌نامه کلیه پایگاه‌های اینترنتی ملزم به ثبت در وزارت ارشاد هستند و اگر ثبت نشوند باید با آن‌ها برخورد شود.
قانون مطبوعات همچنین مقرراتی را دارد. طبق تبصره 3 ماده 1 قانون مطبوعات، کلیه نشریات الکتریکی ملزم به ثبت هستند. مشکل ما مشکل مقررات نبوده که شورای عالی فضای مجازی بیاید و چنین مقرراتی را تعیین کند. طبق مقررات قبلی نه‌تنها پایگاه‌ها یا کانال‌هایی که دارای 5000 عضو هستند بلکه همه پایگاه‌هایی که نشریه الکتریکی محسوب می‌شوند و خبررسانی می‌کنند ملزم به ثبت هستند؛ اما الان مشکل فضای مجازی مشکل گرفتن یا نگرفتن مجوز نیست.
مشکل فضای مجازی کشور این است که تعدادی از کانال‌ها و پایگاه‌های اینترنتی صراحتاً قوانین جمهوری اسلامی را زیر پا می‌گذارند و با آن‌ها برخورد نمی‌شود. ما الآن در تلگرام کانال‌هایی داریم مثل کانال منافقین که علیه نظام جمهوری اسلامی در حال فعالیت است. من انتظار داشتم شورای عالی فضای مجازی به‌جای اینکه خودش را درگیر مسائل درجه چهارم یا پنجم کند راجع به کانال‌هایی تصمیم‌گیری کند که علیه دین، اخلاق و نظام فعالیت می‌کنند و این‌ها شناسایی‌شده‌اند و اسامی‌شان اعلام‌شده اما فیلتر نمی‌شوند.
تلگرام خودشان را مقید به اجرای قوانین جمهوری اسلامی ایران نمی‌دانند
برای فیلترینگ کانال‌هایی که قوانین ایرانی را نقض می‌کنند از طرف کارگروه چه اقدامی صورت گرفته است؟
خرم‌آبادی: یکی از وظایف کارگروه تعیین مصادیق و همچنین دستگاه قضایی این است که فضای مجازی را رصد بکند و در این فضا با کانال‌ها و پایگاه‌هایی که فعالیت غیرقانونی دارند برخورد کند. ما این وظیفه را انجام می‌دهیم و هرروز رصد می‌کنیم و بیش از چندین مرتبه کانال‌های زیادی را به وزارت ارتباطات به‌عنوان مجری دستور کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه اعلام کرده‌ایم و گفته‌ایم این موارد را به مدیر تلگرام اعلام کنید تا فیلتر کند. آن‌ها اعلام کردند. ولی مشکل این است که مجموعه تلگرام و مدیران تلگرام خودشان را مقید به اجرای قوانین جمهوری اسلامی ایران نمی‌دانند. آنچه انتظار می‌رفت شورای عالی فضای مجازی وارد آن شود و مسئله درجه‌یک است، فسادی است که در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. وگرنه کانال‌های ایرانی چه 2000 عضو داشته باشند چه 5000 عضو این مشکلی ایجاد نکرده، مشکل این است که الآن تلگرام کلاً قوانین جمهوری اسلامی را رعایت نمی‌کند. در کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مصوب شد که اگر تلگرام مقررات جمهوری اسلامی را رعایت نکند ظرف یک ماه کلاً بسته شود. ولی در حال حاضر این مصوبه اجرا نمی‌شود شاید حدود 4 ماه پیش بود که این تصمیم گرفته شد، با حضور اعضای دولت هم این تصمیم گرفته شد ولی اجرا نشد.
پیش‌نویس مصوبه احراز هویت کانال‌های بیش از 5 هزار عضو تلگرام بدون اطلاع قبلی اعضاء شورای عالی فضای مجازی در جلسه مطرح شد
قرار بود اگر یک‌ماهه اجرا نکنند طبق مصوبه کارگروه تلگرام فیلتر شود الآن بیش از چهار ماه گذشته چرا فیلتر نشده است؟
خرم‌آبادی: ما عدم رعایت مقررات توسط تلگرام را دوباره اعلام کردیم. کارگروه تعیین مصادیق تشکیل جلسه داد و دادستان محترم سابق کل کشور گفت که این مصوبه اجرا بشود آقایان گفتند خیر چون ما شبکه اجتماعی داخلی که جایگزین تلگرام باشد نداریم با فیلترش موافق نیستیم. گفتیم لازم نیست فیلتر بشود بگویید سرورهایش را تا زمانی که صاحب شبکه‌های اجتماعی بومی و داخلی می‌شویم داخل بیاورد تا مقامات انتظامی و قضایی جمهوری اسلامی بتوانند به‌راحتی و طبق مقررات بر آن نظارت کنند ولی متأسفانه تلگرام زیر بار نرفت و اعضاء کارگروه هم نسبت به این موضوع عکس‌العمل آن‌چنانی نشان ندادند.
الان موضوع اصلی کشور خود تلگرام است. موضوعی که الآن مطرح کردند تا کانال‌های بالای 5000 عضو باید مجوز بگیرند والا غیرقانونی هستند، این مقررات وجود داشته و چیز جدیدی نیست؛ یعنی قانون در این زمینه وجود داشته، قانون مطبوعات وجود دارد، آیین‌نامه ساماندهی پایگاه‌های اینترنتی وجود داشته اما اجرانشده است. آنچه الان مهم است این است که وزارت ارتباطات باید زمینه اجرای این قوانین را فراهم کند تا کشور با مشکل مواجه نشود. متأسفانه ما در این زمینه مشکل‌داریم و به آن بی‌توجهی می‌شود. ما انتظار داریم که شورای عالی فضای مجازی به فکر این معضلات درجه اول باشد به‌جای اینکه به مسائل درجه چهارم و پنجم بپردازد.
یک نکته دیگر را هم بگویم و آن اینکه پیش‌نویس این مصوبه شورای عالی فضای مجازی بدون اطلاع قبلی اعضاء در جلسه مطرح‌شده است. اگر قبل از طرح در شورا، این دستور برای دادستانی کل کشور و سایر اعضاء ارسال می‌شد قطعاً بررسی می‌کردیم و می‌گفتیم در این زمینه کمبود مقررات نداریم و اجازه نمی‌دادیم وقت شورای عالی برای چنین مصوبه‌ای تلف شود.
آیا امکان بستن و فیلتر کردن یک کانال خاص در تلگرام در ایران وجود دارد؟
خرم‌آبادی: در مورد تلگرام باید گفت در حال حاضر با توجه به اینکه مدیر تلگرام خود را مقید به اجرای تمامی دستورهای قضایی و قوانین جمهوری اسلامی ایران نمی‌داند لذا همه کانال‌های غیرقانونی و مجرمانه به‌طور کامل فیلتر نمی‌شوند. فرض کنید به تلگرام اعلام کنیم که فلان کانال 7000 عضو دارد ولی مجوز ندارد قطعاً زیر بار نخواهد رفت کما اینکه تا الآن هم نرفته است. در حال حاضر اکثر سایت‌هایی را که ما فیلتر کرده‌ایم و دارای محتوای مجرمانه هستند، رفته‌اند و داخل تلگرام کانالی ایجاد کرده‌اند و محتویات مجرمانه منتشر می‌کنند. محتویات مجرمانه عبارت‌اند از محتویات مبتذل و مستهجن که اخلاق و عفت عمومی جامعه را جریحه‌دار می‌کند، محتویات علیه مقدسات اسلامی، محتویات علیه نظم و امنیت جامعه و انواع مصادیق مجرمانه‌ای که کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه مصوب کرده که این‌گونه موارد نباید در فضای مجازی کشور منتشر شود متأسفانه الآن به‌وفور در داخل تلگرام دیده می‌شود.
البته تلگرام اعلام کرده که با محتویات مستهجن برخورد می‌کند ولی تعریف محتویات مستهجن از دید قانون کشور و تلگرام بسیار متفاوت است. بعضی‌اوقات تلگرام محتویات مستهجن را فیلتر می‌کند اما به‌محض فیلتر شدن کانال صاحب کانال مستهجن اقدام به ایجاد کانال دیگری می‌کند و این هیچ فایده‌ای ندارد. مثلاً ما 100 کانال مستهجن را به تلگرام می‌دهیم که مسدود کند اما از این 100 مورد، 80 کانال مسدود می‌شود و 20 کانال می‌ماند؛ و همین 80 کانال هم ظرف کمتر از یک ساعت دوباره ایجاد می‌شود چرا؟ چون کسی که کانال مستهجن ایجاد می‌کند می‌داند که بستر آن در خارج از کشور است لذا بلافاصله بعد از مسدود شدن، کانال دیگری را ایجاد می‌کند.
علاوه بر اینکه تلگرام صرفاً محتویات مستهجن را از دید خودش مسدود می‌کند، به محتویاتی که توهین به مقدسات است یا ضد ارزش است و اعتماد مردم را از نظام سلب می‌کند کاری ندارد. طبیعی هم هست که به دنبال نفع خودش باشد. از تلگرام انتظار نمی‌رود که مقررات ما را اجرا کند مگر اینکه به‌طورجدی بداند که منافعش درخطر است؛ و ما نا کنون کاری نکرده‌ایم که این احساس را داشته باشد. همه قوانین و مقررات ما را شوخی گرفته است.
به نظر من راهکار اساسی ایجاد شبکه‌های اجتماعی بومی است. هیچ کشوری اجازه نمی‌دهد ارتباطات مردمش در بستر بیگانگان برقرار شود. متأسفانه این مشکل را ما بارها به مسئولین وزارت ارتباطات و دولت اعلام کردیم ولی موردتوجه قرار نگرفته و تا الآن اقدامی نشده است. ما از شورای عالی فضای مجازی انتظار داریم که این موضوع مهم را در دستور قرار دهند. کشور توانایی دارد ولی کسی به دنبال استفاده از آن نیست.
باشگاه خبرنگاران: شما گفتید که ما الزام قانونی برای احراز هویت از مدیران کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی پیش‌ازاین داشتیم ولی وزارت ارشاد یا ارگان‌های دیگر چنین بستری را فراهم نکرده آیا میتوان گفت که تخطی صورت گرفته است؟
خرم‌آبادی: بله وزارت ارشاد تا الآن چنین اقدامی نکرده علتش هم این است که در فضای مجازی در حال حاضر شاید بیش از یک‌میلیون وبگاه ایرانی داریم که اگر بخواهند طبق قانون مطبوعات و طبق مصوبه هیئت‌وزیران در مورد ساماندهی پایگاه‌های اطلاع‌رسانی عمل بکنند باید همه مردم را ملزم به این کار کنند ولی عملاً امکانش وجود نداشت. حالا شورای عالی فضای مجازی گفته کانال‌های بیش از 5000 عضو را به گرفتن مجوز ملزم کنیم. اگر بسترهای ارتباطی مردم بسترهای بومی بود کاملاً قابل‌اجرا بود. ولی بازهم عرض می‌کنم که مشکل فضای مجازی کشور گرفتن یا نگرفتن مجوز نیست.
هر پایگاه ایرانی که دارای محتوای خلاف قانون باشد چه مجوز داشته باشد و چه نداشته باشد با آن برخورد می‌شود. شناسایی مسئول پایگاه‌های اینترنتی ایرانی خیلی سخت نیست. مشکل این است که الآن بستر ارتباطات مردم ما در اختیار بیگانگان است. بسیاری در این فضا یعنی در بستری که در اختیار بیگانگان است محتوای مجرمانه تولید می‌کنند. مقامات قضایی ما می‌خواهند با جرم برخورد کنند. اگر این محتوای مجرمانه در شبکه اجتماعی خارجی باشد قابلیت فیلتر کردن جزئی ندارد مگر اینکه کل شبکه بسته شود. اگر هم سایت یا سایر پایگاه‌های اطلاع‌رسانی باشد که بازهم با فیلترشکن در اختیار کاربران قرار می‌گیرند و درواقع کار بیهوده‌ای است. با این وضعیت فیلترینگ کشور کار آیی چندانی ندارد لذا این مصوبه شورای عالی فضای مجازی تا زمانی که بسترهای ارتباطی داخلی فعال نشوند و شبکه‌های اجتماعی پرقدرت و پرسرعت و باکیفیت که ظرفیت و توانایی آن در کشور وجود دارد ایجاد نشود فایده‌ای ندارد. تاکنون در ایجاد شبکه‌های اجتماعی بومی کوتاهی شده است.
باوجود شبکه‌های اجتماعی خارجی امکان رشد شبکه‌های اجتماعی داخلی وجود ندارد
چرا شبکه‌های اجتماعی داخلی مورد اقبال کاربران قرار نمی‌گیرد؟
خرم‌آبادی: تا زمانی که شبکه‌های اجتماعی خارجی بدون ضابطه در کشور فعالیت می‌کنند شبکه‌های اجتماعی داخلی امکان رشد پیدا نمی‌کنند. مهم‌ترین سرمایه یک شبکه اجتماعی کاربر است. تا زمانی که کاربران ایرانی امکان استفاده از این شبکه‌های باکیفیت خارجی رادارند به شبکه‌های داخلی بدون کیفیت مراجعه نمی‌کنند. مهم این است که کاری کنیم که مردم به شبکه‌های داخلی رجوع کنند. شبکه‌های داخلی اگر کاربر به‌اندازه کافی داشته باشند ایراداتشان پیدا می‌شود و درصدد رفع آن برمی‌آیند وکیفتشان هم ارتقاء می‌یابد.
استفاده از شبکه‌های اجتماعی خارجی برای خود مردم هم مضر است. چون امنیت اطلاعاتشان تأمین نمی‌شود. حریم خصوصی‌شان رعایت نمی‌شود درحالی‌که اگر داخلی باشند نظام با همه وجودش به دنبال حفظ امنیت کاربران در داخل کشور خواهد بود.
در خبرها آمده بود که شورای عالی فضای مجازی مصوبه برای الزام پیام‌رسان‌های خارجی به انتقال سرورهای خود به داخل کشور داشته است. چرا این مصوبه اجرایی نشد؟
خرم‌آبادی: تا جایی که من اطلاع دارم شورای عالی فضای مجازی چنین مصوبه‌ای نداشته. حدود یک سال قبل پیش‌نویسی شامل چند بند تهیه شد. یک‌بند آن این بود که به شبکه‌های اجتماعی خارجی فرصتی داده شود که از قوانین جمهوری اسلامی ایران تبعیت کنند و یک از شرایط آن انتقال سرورها به داخل کشور بود. شورا یک جلسه به این موضوع اختصاص داد. آنچه در رسانه‌ها منتشر شد مصوبه شورا نبود پیش‌نویس مصوبه‌ای بود که شورا باید درباره آن تصمیم‌گیری می‌کرد ولی در نشریات این‌گونه منعکس شد که چنین تصمیمی گرفته‌شده ولی تصمیمی گرفته نشد. متأسفانه در جلسات بعد دستور جلسه عوض شد و شورا روی مسائل دیگری متمرکز گردید و این امر لطمه زیادی به کشور زد و بعدها این پیش‌نویس عوض شد که اگر پیش‌نویس جدید تصویب شود بازهم مشکلی را حل نخواهد کرد.
به نظر شما الان مشکل کار کجاست که قوانین کشور در فضای مجازی اجرا نمی‌شوند؟
خرم‌آبادی: در حال حاضر فضای مجازی کشور توسط بیگانگان اشغال‌شده همچنان که در زمان جنگ تحمیلی دشمن در قسمتی از خاک کشور مستقرشده بود و قوانین جمهوری اسلامی در مناطق اشغالی اجرا نمی‌شد اکنون نیز قوانین کشور در فضای مجازی اشغال‌شده اجرا نمی‌شوند. وزارت ارتباطات بزرگ‌ترین نقش را می‌تواند در این رفع اشغال داشته باشد. بیش از دو سه سال است که به وزارت ارتباطات می‌گوییم این وضعیت کشور را تغییر دهد. کشور در حال حاضر سه اپراتور داخلی تلفن همراه ایجادشده و در مخابرات استقلال نسبی وجود دارد. درحالی‌که مسئله ارتباطات مردم در شبکه‌های اجتماعی بسیار بااهمیت‌تر از ارتباطات تلفن است فکری برای استقلال فضای مجازی کشور نشده است. نصف پهنای باند فضای مجازی کشور را شبکه‌های اجتماعی خارجی اشغال کرده‌اند؛ یعنی ما ارز می‌دهیم که پهنای باند بخریم بعد به مردم می‌گوییم از پهنای باند خارجی استفاده کنند. حتی اگر از دید اقتصادی هم نگاه کنیم اینکه ما به شبکه‌های اجتماعی خارجی اجازه داده‌ایم که ارتباطات بین مردم ما را برقرار کنند یک کار غیراقتصادی است. ازنظر امنیتی هم که چون این شبکه‌ها در اختیار نظام نیست معاندین یک موج کاذب علیه همه حاکمیت و باورهای مردم به راه می‌اندازند چون به‌هرحال بستر ارتباطات ما در شبکه‌های اجتماعی خارجی است.
مهم‌ترین اثر سوء شبکه‌های اجتماعی خارجی در داخل کشور دسترسی بیگانگان به اطلاعات شهروندان ماست. اطلاعات یک کشور در اختیار تک‌تک شهروندانش است. حالا ما با دست خودمان با برقراری ارتباطات مردم در شبکه‌های خارجی این اطلاعات را در اختیار بیگانگان قرار می‌دهیم؛ و آن‌ها با Data Mining همه اطلاعات به‌راحتی جمع و تجزیه‌وتحلیل می‌کنند و این اطلاعات ارزشمند به دشمنان فروخته می‌شود.
زیبنده نظام جمهوری اسلامی نیست که مسئولینش از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده کنند
استفاده بسیاری از مسئولین از این شبکه‌های اجتماعی مردم را به استفاده از آن‌ها تحریک نمی‌کند؟ چرا مسئولین ما در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند که توسط کارگروه فیلتر شده است؟ آیا کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه به آن‌ها تذکر داده است؟
خرم‌آبادی: این قضیه دارای دو جنبه است. اینکه مسئولی می‌داند ما شبکه اجتماعی داخلی داریم و می‌رود و پیامش را از طریق شبکه فیلترشده‌ای مثل توییتر منتشر می‌کند این در درجه اول دهن‌کجی به قانون و عدم اعتماد به داخل کشور است؛ اما برخی از نهادها می‌گویند چون مردم مثلاً از اینستاگرام استفاده می‌کنند ما در آنجا به برخی از شبهات معاندین پاسخ می‌دهیم که خب این منطقی است. مردم هم اعتراض می‌کنند چرا فلان مسئول باوجود شبکه‌های اجتماعی داخلی مثل بیسفون، سلام و... از شبکه‌های خارجی مثل توییتر که فیلتر است استفاده می‌کنند.
زیبنده نظام جمهوری اسلامی نیست که مسئولینش از شبکه‌های اجتماعی خارجی استفاده کنند. کما اینکه اگر همان مسئولی که در تصویب قانون فیلترینگ نقش داشته خودش از شبکه‌های اجتماعی داخلی استفاده کند باعث تشویق مردم و ترغیب آن‌ها به استفاده از شبکه‌های اجتماعی داخلی خواهد شد. مسئولی که در جمهوری اسلامی ایران زندگی می‌کند باید خود را از دیگران مقیدتر به مقررات بداند حتی اگر نقض این قوانین و مقررات دارای ضمانت اجرای کیفری نباشد. این نوع رفتار از سوی مسئولین باعث می‌شود که عملکرد کارگروه تعیین مصادیق آثار چندان مطلوبی نداشته باشد.
دبیر شورای عالی فضای مجازی معتقد است در چند ماه گذشته فعالیت کاربران در شبکه‌های اجتماعی مشابه تلگرام بیشتر در فضای کانال‌ها و گروه‌های خبری است و از میزان محتوای مجرمانه آن کاسته شده است، نظر شما در این مورد چیست؟
خرم‌آبادی: اینکه فرمودید برخی از مسئولین ما معتقدند اکثر فعالیت‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی خارجی انجام می‌شود فعالیت‌های سالم هستند و فعالیت‌های مجرمانه قابل‌مقایسه با فعالیت‌های مجاز نیستند، خب طبیعی است که بایستی فعالیت‌های قانونی بیشتر از فعالیت‌های غیرقانونی باشد، ولی در این کشور زیبنده نیست کسی که به ساحت مقدس ائمه ما اهانت می‌کند ما اجازه دهیم که آثار این خواننده یا نویسنده در فضای مجازی کشور منتشر شود، این اقدام، اقدام غیرقانونی است. اقدامی که ما اجازه دهیم یک خواننده هتاک یا نویسنده هتاک آثارش را در فضای مجازی منتشر کند قانونی نیست حتی اگر یک مورد باشد. آقایان گفته‌اند تا پنج درصد فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی وجود دارد، من به‌عنوان کسی که فضای تلگرام و سایر شبکه‌های اجتماعی را رصد می‌کنم عرض می‌کنم تعداد فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی کشور بسیار زیادتر از چیزی است که اعلام می‌کنند. واقعاً بیشتر است.
می‌توانید درصد مشخصی بگویید؟
خرم‌آبادی: درصد را نگوییم بهتر است. چون به‌هرحال دارای آثار سوء است. روزانه تعداد زیادی از مردم مصادیق مجرمانه را به ما گزارش می‌کنند. ما سایتی تحت عنوان گزارش‌های مردمی داریم و در روز تقریباً نزدیک به هزار گزارش مردمی دریافت می‌کنیم. بسیاری از این گزارش‌ها مربوط به تلگرام است که عیناً به وزارت ارتباطات که تلگرام را باید مدیریت کند منعکس می‌کنیم. ولی متأسفانه اقدامی صورت نمی‌گیرد. نباید به یک شبکه اجتماعی خارجی اجازه دهیم که حتی یک مورد محتوای مجرمانه را منتشر کند. درحالی‌که می‌بینیم تمام کتاب‌هایی که از سوی نظام جمهوری اسلامی ایران انتشار آن‌ها غیرقانونی اعلام‌شده و در طول این سی‌وهفت هشت سال علیه نظام جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور کتاب‌های زیادی نوشته‌شده در تلگرام وجود دارد و دانلودشان مجانی است. خب این واقعاً فاجعه است؛ یعنی شما در تلگرام کتابخانه‌ای ایجاد کرده‌اید بعد برخی می‌گویند که بسیاری از محتویات تلگرام مجرمانه نیست؟ در حال حاضر تعداد زیادی کتاب‌های ضد دین و علیه مقدسات در تلگرام وجود دارد یعنی ما اجازه انتشار آن‌ها را به تلگرام داده‌ایم و آن‌ها را پاک نمی‌کند.
آیا دستگاه قضایی هم با مشکلاتی در رسیدگی به شکایات مردم مواجه است؟
خرم‌آبادی: خود مردم که در این فضا فعالیت می‌کنند گاهی اوقات با افرادی مواجه می‌شوند که برایشان مزاحمت ایجاد می‌کنند. ما الآن در دستگاه قضایی شکایت‌های بسیار زیادی داریم. مثلاً خانم بسیار باشخصیتی که دارای تحصیلات عالیه است شکایت کرده که تصاویر من در فضای تلگرام یا در جای دیگری در شبکه‌های اجتماعی خارجی منتشرشده است. از فلان شخص هم شکایت دارند و طرف شکایت می‌گوید که من این عکس‌ها را منتشر نکرده‌ام. از او می‌پرسیم پس چه کسی منتشر کرده؟ می‌گوید چون من شوهر سابق این خانم بوده‌ام و این عکس‌ها را من با ایشان گرفته‌ام ایشان آمده و قسمتی از عکس را که من در آن بوده‌ام جدا کرده و عکس خودش را قرار داده برای اینکه ذهن شمارا به این متوجه کند که حتماً من این عکس‌ها را منتشر کرده‌ام درحالی‌که خودش این کار را کرده است. خب اینجا اگر سرور در داخل کشور باشد ما کاملاً متوجه می‌شویم که عکس‌های این خانم را چه کسی منتشر کرده است. ولی الآن سرور در خارج از کشور است. با مدیر تلگرام تماس می‌گیریم و می‌گوییم به ما اعلام کن با چه IP این عکس‌ها در این کانال یا گروه آپلود شده است؟ چون شماره تلفنی هم که استفاده‌شده شماره‌ای است که از داخل شهر خریداری و سپس معدوم شده است. از طریق تلفن که نمی‌شود، تلفن ناشناس است و ما نمی‌دانیم چه کسی آن را بارگذاری کرده است. مدیر شبکه هم با ما همکاری نمی‌کند. پرونده همین‌گونه در دستگاه قضایی می‌ماند. پرونده‌های بسیار زیادی ازاین‌دست وجود دارد.
به نظر شما تلگرام بر روی سایر جرائم بخصوص جرائم انتخاباتی چه تأثیری دارد؟
خرم‌آبادی: علیرغم اینکه در دوره گذشته انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان نسبت به سایر انتخابات بیشترین تخلف انتخاباتی را داشتیم ولی به لحاظ اینکه این تخلفات در بستر شبکه‌های اجتماعی بیگانه انجام‌شده بود و چون مدیران شبکه‌های اجتماعی خارجی حاضر نبودند به ما بگویند این مطلب مجرمانه‌ای که علیه فلان نامزد انتخاباتی در این فضا منتشرشده با چه IP بارگذاری شده که ما با این شخص برخورد کنیم. برخورد ما در دوره گذشته با تخلفات انتخاباتی کمترین برخورد بود به لحاظ اینکه بستر در اختیار بیگانگان است؛ و اگر در انتخابات آینده هم همین‌گونه باشد یعنی ظرف چهار ماهی که تا انتخابات داریم مسئولین تلاش نکنند که ارتباطات داخلی کشور در بستر شبکه‌های بومی انجام شود باید در انتظار بالاترین تخلفات انتخاباتی در انتخابات ریاست جمهوری و شوراها باشیم.
در ایام نزدیک به انتخابات آیا امکان فیلتر وجود دارد؟ یا اینکه دسترسی به این شبکه اجتماعی محدودتر شود؟
خرم‌آبادی: بستگی به تصمیم مسئولین دارد ولی من معتقدم ما باید مقرراتی را وضع کنیم تا زمانی که شبکه‌های بومی راهاندازی می‌شوند شبکه‌های اجتماعی خارجی ملزم شوند که سرورشان را به داخل کشور بیاورند تا اگر کسی به یکی از شهروندان ما تعرض می‌کند بدانیم این شخص کیست؟ ما بارها این را گفته‌ایم که بسیاری از پرونده‌ها به دلیل اینکه نمی‌دانیم این تصویر یا مطلب را چه کسی در تلگرام یا فیس‌بوک علیه فلان شخص بارگذاری کرده است معطل‌مانده است شما بیایید و شبکه‌های اجتماعی داخلی را توسعه دهید. این ابزار را برای منِ قاضی ایجاد کنید. چون مردم انتظار دارند موقعی که شکایت کردند به دستگاه قضایی بلافاصله فرد مجرم به‌تناسب جرمی که مرتکب شده طبق قانون مجازات شود. ولی الان باوجود شبکه‌های اجتماعی خارجی این امکان برای ما فراهم نیست. البته نیروی انتظامی ما با مهندسی اجتماعی، کارهای خارج از شبکه و ارتباط دادنش با فعالیت افراد در شبکه واقعاً تلاش می‌کنند با مجرمینی که می‌خواهند نظم و امنیت جامعه را به خطر بیندازند برخورد کند. البته این را بگویم که ما دستمان خالی نیست ولی لقمه را از پشت به دهانمان می‌گذاریم؛ یعنی مطلبی را که می‌توانیم فوراً به مجرمش دست پیدا کنیم بسیار پرهزینه شده است؛ و این کار واقعاً عاقلانه نیست. ما هر جا لازم باشد که افرادی بخواهند علیه نظام جمهوری اسلامی، نظم و امنیت جامعه فعالیت کنند از طرق دیگر و از طریق مهندسی اجتماعی و با هزینه زیاد قطعاً برخورد خواهیم کرد.
اشراف ما بر شبکه‌های اجتماعی اشراف پرهزینه است
اینکه ما می‌گوییم بر شبکه‌های اجتماعی خارجی اشراف نداریم منظور اشراف فنی است. اشراف کم‌هزینه است. نه اینکه کلاً اشراف نداریم. اگر اشراف نداشتیم این امنیتی که الآن در نظام جمهوری اسلامی وجود دارد وجود نداشت. نیروهای امنیتی و انتظامی کشور توانستند در همین شبکه‌های اجتماعی خارجی شبکه داعش را در ایران از هم بپاشند. گروه‌هایی که علیه نظام جمهوری اسلامی ایران فعالیت می‌کنند را از هم بپاشند ولی با یک عملیات واقعاً پیچیده. من قبل از اینکه معتقد باشم سرورهای شبکه‌های اجتماعی خارجی به داخل منتقل شوند معتقدم ما باید شبکه‌های داخلی ایجاد کنیم؛ و این وظیفه وزارت ارتباطات است. همان‌گونه که ارتباطات تلفنی مردم را در بستر داخلی ایجاد کرده است باید زمینه ارتباطات اجتماعی مردم در شبکه‌های اجتماعی را ایجاد کند. ما این توانایی راداریم. سواد و دانش فنی دانشمندان کشور ما ازنظر فنی واقعاً از بسیاری از کشورهای دیگر بیشتر است. ما در جنگ ثابت کردیم که می‌توانیم. در اتفاقات اخیر که همه دنیا پشت سر تکفیری‌ها و مخالفان نظام سوریه بودند ما ثابت کردیم که می‌توانیم و نظام جمهوری اسلامی ایران توانست حلب را آزاد کند.
این برای نظام جمهوری اسلامی بسیار بد است که بگوید ما نمی‌توانیم شبکه اجتماعی بومی ایجاد کنیم پس مجبوریم از شبکه‌های اجتماعی خارجی که فضای مجازی کشور ما را اشغال کرده‌اند استفاده کنیم. من روی اینکه فضای مجازی کشور ما توسط شبکه‌های اجتماعی خارجی اشغال‌شده تأکید می‌کنم و متأسفانه عده‌ای این موضوع را می‌دانند که می‌توانیم کشور را از این معضل نجات دهیم و فضای مجازی کشور را در اختیار مردم خودمان، سرویس‌های خودمان و شرکت‌هایی که می‌توانند درآمد زیادی از آن کسب کنند قرار دهیم ولی این اقدام را انجام نمی‌دهند و باید از آن‌ها پرسید که چرا؟
سایت باشگاه خبرنگاران جوان طبق رنکینگ الکسا رتبه شانزدهم را در ایران دارد و تمام تلاشش این است که به تولید محتوای مطلوب بپردازد، آیا شما هم از مخاطبان ما هستید؟
خرم‌آبادی: بنده از مخاطبان پروپاقرص سایت YJC.IR هستم و اخبار کانال شمارا در فضای مجازی از طریق شبکه‌های اجتماعی داخلی دنبال می‌کنم. شما جوانان عزیزی هستید که به‌نظام جمهوری اسلامی تعصب‌دارید و از ارزش‌ها دفاع می‌کنید. این را بدانید که می‌توانید در پیوستن مردم به شبکه‌های اجتماعی بومی مؤثر واقع شوید. فعالیت در شبکه‌های اجتماعی خارجی حتی برای نشر معارف اسلامی بازی کردن در زمین دشمن است. ما تا زمانی که می‌توانیم در شبکه‌های اجتماعی داخلی فعالیت کنیم چرا باید محتوای‌مان را در شبکه‌های خارجی بگذاریم که باعث خروج ارز از کشور می‌شود! از صداوسیما خواهش می‌کنم از تبلیغ شبکه‌های اجتماعی خارجی واقعاً اجتناب کند. این تبلیغ برای دشمن و بازی کردن در زمین دشمن است. امیدوارم بتوانیم روزی از استثمار شبکه‌های اجتماعی خارجی رها شویم و یک فضای مجازی مستقل داشته باشیم. استقلال یکی از شعارهای نظام جمهوری اسلامی ایران بوده و الآن زیبنده نیست که در فضای مجازی این استقلال وجود نداشته باشد. وابستگی باشد و منِ معاون دادستان کل کشور بگویم مدیر فلان شبکه اجتماعی دستور من را اجرا نمی‌کند و احساس عجز بکنم. این زیبنده نظام جمهوری اسلامی ایران نیست و این احساس عجز را کسانی برای من ایجاد کردند که باید این بستر را در داخل کشور ایجاد می‌کردند و ایجاد نکردند، امیدوارم همگی ما در جهت اجرایی کردن منویات مقام معظم رهبری تلاش کنیم. چون ایشان از همه ما نسبت به فضای مجازی دغدغه بیشتری دارند. دستوری که معظم له در خصوص تشکیل شورای عالی فضای مجازی دادند و تأکیداتی که در دومنشور مربوط به این شورا داشتند بر اشراف ایشان دلالت دارد و همه ما موظفیم در جهت اجرای این منویات هرچه بیشتر تلاش کنیم.
