روسیه؛ بهانه ناتو برای گسترش اقدامات امنیتی
مقدمه
درگیری و تنش‌های بین اعضای ناتو، آمریکا و روسیه، به یکی از اصلی‌ترین موضوعات بین‌المللی روز دنیا تبدیل شده است. این درگیری و تنش، روز به روز ابعاد جدیدتری پیدا می‌کند و کشورهای درگیر، هر روز میدان تازه‌ای را برای یکدیگر می‌گشایند. اوکراین، گرجستان، سوریه و موضوعات مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی، بهانه‌ای شده تا هر روز یک کشور، علیه دیگری بیانیه‌ای منتشر کند، اتهامی را نسبت بدهد یا اجلاس، رزمایش و نشستی چندجانبه برگزار کند.
برداشتی که در نگاه اول می‌توان به این موضوعات داشت، این است که این بهانه‌ها، سبب شده است تا رویکرد کشورهای مختلف در حوزه بین‌المللی دچار تغییرات عمده ای شود و یافتن راهکارهای مناسب برای مقابله با کشور متقابل، به یکی از اصلی‌ترین رویکردهای برنامه‌ریزی و تخصیص بودجه تبدیل شود. یکی از اصلی‌ترین محورهای این تنش‌های متقابل، اتهامات سایبری است که اغلب از جانب غرب و ناتو به روسیه نسبت داده می‌شود و روسیه نیز در مقابل بیشتر آن‌ها، سکوت می‌کند و موضع خاصی اتخاذ نمی‌کند. این اتهامات، در حقیقت بعد از بحران اوکراین به اوج خود رسید. در ادامه به بررسی برخی از علل احتمالی اقدامات اخیر ناتو و واکنش‌های متقابل روسیه به این اقدامات می‌پردازیم.
جنگ‌های ترکیبی روسیه؛ یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های سران ناتو
مقامات غربی و ناتو مدعی هستند توان جنگ‌های ترکیبی روسیه، حاشیه امن آن‌ها را از بین برده و آن‌ها را با مخاطرات جدی مواجه ساخته است. همچنین آن‌ها ادعا می‌کنند که تخاصم روسیه، در جهت تضعیف توانایی‌های ناتو و متحدانش در اروپا است و اتخاذ تدابیر مناسب برای مقابله با روسیه، امری محتوم و ضروری است.
یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که ناتو در موارد متعددی، ضرورت اتخاذ تدبیر مناسب در راه مقابله با آن را مورد تأکید قرار داده، حملات سایبری منتسب به روسیه است. تقریباً تنش‌های سایبری بین ناتو و روسیه، یکی از اصلی‌ترین محورهای رزمایش‌ها و همایش‌های ناتو در چند ماه اخیر بوده است. ناتو مدعی است که بسیاری از حملاتی که از جانب روسیه علیه آن‌ها انجام می‌شود، هیچ نام و نشانی ندارد و همین موضوع سبب شده است تا نتوان اقدام متقابل مناسبی علیه روسیه در این فضا صورت داد.
البته نگرانی ناتو در این میان، صرفاً به موضوع جنگ سایبری محدود نمی‌شود و سران پیمان آتلانتیک شمالی، نگران تهدیدات جنگ الکترونیک روسیه علیه مواضع مختلف خود در نقاط مختلف دنیا هستند. در این میان ناتو و هم‌پیمانانش، معتقدند اهرم فشارهای قدرتمندی برای مقابله با این تهدید روسیه دارند. یکی از مهم‌ترین اهرم‌های فشار، جنگنده نسل پنجمی F-35 است که مجهز به جدیدترین تجهیزات تهاجمی، مخابراتی و الکترونیکی است و آمریکا و ناتو، از آن به‌عنوان پدیده جنگ‌های نسل آینده یاد می‌کنند. به‌تازگی اخباری منتشر شده است که حکایت از تجهیز نیروی هوایی کشورهای منطقه شرق اروپا به این جنگنده فوق پیشرفته، به جهت مقابله با روسیه دارد. از طرفی ناتو در تلاش است تا با تجهیز کشورهایی نظیر جمهوری چک، استونی، لتونی، لیتوانی و عناصر تازه واردی نظیر سوئد، به مقابله با بخشی از تهدیداتی بپردازد که به ادعای آن‌ها، امنیت ملی کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی را با خطر مواجه ساخته است. ناتو معتقد است روسیه از طریق حمله به هم‌پیمانانش، قصد تحت‌فشار قرار دادن آمریکا و اعضای اصلی این پیمان را دارد.
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اخیر مقامات آمریکایی نیز احتمال تأثیرگذاری روسیه در انتخابات آتی آمریکا است؛ موضوعی که حتی واکنش مقامات روس را در پی داشته و روس‌ها در مواضع مختلفی، این اتهامات را از پایه و اساس مردود اعلام کرده‌اند.
تحلیل و نتیجه‌گیری
شاید بتوان این موضوع را از دید دست پیش گرفتن و فرار به جلوی ناتو و آمریکا مورد بررسی قرار داد. ناتو، به سرکردگی آمریکا، حضور روسیه را یک تهدید دائمی برای اهدافش در اروپا و سطح جهان قلمداد می‌کند و معتقد است که تخاصم روسیه، هزینه را برای رسیدن به اهداف مورد نظر، چه از لحاظ مادی و چه از لحاظ سیاسی بالا می‌برد. به اعتقاد برخی تحلیل گران، ناتو این موضوع را حق خود می‌داند که در کشورهای عضو، سیستم دفاع موشکی مستقر کرده و کشورهای مختلف را به سامانه‌های تدافعی تجهیز نماید چرا که به ادعای آن‌ها، روسیه نیز به کشورهای هم‌پیمانش، سیستم‌هایی نظیر سامانه دفاع موشکی S-400 واگذار کرده است. به نوعی ناتو در تلاش است تا اتحادی جهانی را به بهانه‌های مختلف علیه اهدافش نظیر روسیه و هم‌پیمانان منطقه ایش نظیر ایران و سوریه به راه بیندازد. از طرفی، توافق چند وقت پیش اعضای ناتو مبنی بر پاسخ به حملات سایبری با استفاده از سلاح‌های متعارف نظامی، می‌تواند مؤید این باشد که از این پس فضای سایبری تعیین‌کننده اصلی در میدان نبرد باشد و صرفاً داشتن توانایی‌های موشکی و هسته‌ای، تأثیری در تعیین سرنوشت جنگ نخواهد داشت.
البته در انتها باید این موضوع نیز اشاره کرد که نمی‌توان فضاسازی و تبلیغات گسترده رسانه‌های غرب در این زمینه را نیز نادیده گرفت. ناتو دائماً در تلاش است که از روسیه، قدرتی مخوف و غیرقابل‌پیش‌بینی بسازد و ضمن وادار کردن کشورهای کوچک‌تر به آمدن تحت چتر دفاعی اعضای این پیمان، راه‌ها را برای رسیدن به هدف نهایی که همان تشکیل ناتوی سایبری است هموار کند. به تعبیر دیگر، ناتو به این موضوع نیاز دارد که هیولایی سایبری از روسیه و کشورهای هم‌پیمان را در اذهان عمومی ایجاد کند و در پی آن، مقابله نظامی، دیپلماتیک و اقتصادی با مهاجمان، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر خواهد بود. از طرفی در این صورت، هزینه کردهای سنگین ناتو و کشورهای هم‌پیمان و اختصاص بودجه‌های هنگفت به اموری نظیر دفاع سایبری، برای مردم قابل توجیه خواهد بود.
