تحلیل عملکرد روسیه در حوزه فیلترینگ

موج رسانه ای به وجود آمده در رابطه با جدال روسیه و تلگرام، برای کشور های فعال در این رسانه اجتماعی (Social Media) به عنوان زنگ خطری حیاتی، در رابطه با امنیت کلان داده هایشان (Big Data) در سرور های تلگرام تلقی شد. اما در نگاه مردم، حضور دیوار فیلترینگ در برابر مرز آزادی اطلاعات به مثابه دیوار چین بود. از طرفی رسانه های غرب نیز، به این باور مردم، دامن می زدند.

کلان داده (Big Data) چیست و چرا اهمیت دارد؟

سرمایه اصلی یک جامعه، اطلاعات آن است. برخی به اشتباه فکر می کنند که منظور از اطلاعات، مدارک و اسنادی است که در پایگاه های سری و نظامی وجود دارد اما اکنون ثابت شده است که اطلاعات همه مردم جامعه، قابل بهره برداری و سودمند خواهد بود. ممکن است تصور شود که این اطلاعات برای سرویس های اطلاعاتی چندان مهم و سودمند نیست، اما باید اظهار داشت جمع آوری و تحلیل و پردازش همین اطلاعات (داده کاوی) به ظاهر بی اهمیت، چنان نتایجی حاصل می کند که حتی می تواند یک کشور را از هم متلاشی کند.

کلان داده، حجم عظیمی از اطلاعات (Data) است که در یک پایگاه داده (Data Base) ذخیره و تحلیل می شوند تا برای مقاصد خاص مورد استفاده قرار گیرند. این اطلاعات عظیم، اغلب در اختیار سازمان ها یا نهاد های دولتی است. با استفاده از بررسی و تحلیل اطلاعات یک کلان داده، می توان برای رسیدن به اهداف مدنظر جامعه، نتایج بسیار مناسبی کسب کرد. از این رو برخی کارشناسان اهمیت کلان داده را با اینترنت یکسان می دانند.

اهمیت اطلاعات در جامعه امروز

جامعه جهانی در عصری به سر می برد که اطلاعات، سرمایه اصلی و عامل اساسی رشد و توسعه آن محسوب می شود. کارشناسان اجتماعی و سیاسی عقیده دارند که قدرت اطلاعاتی و دانش یک کشور از قدرت نظامی آن به مراتب گرانبها تر است. همچنین پشتیبان یک جامعه و ضامن تداوم موفقیت در یک جامعه، اطلاعات آن جامعه است و در تمام دوران زندگی انسان، همواره جمع آوری اطلاعات اولین مرحله ای بوده است که برای انجام هر فعالیتی صورت می گرفت. اما مهم تر از جمع آوری اطلاعات، پردازش و تحلیل این اطلاعات است که از طریق آن می توان به تحلیل های بهتر و پیشرفته تری برای اهداف گوناگون جامعه، مانند اهداف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، پزشکی‌ و امنیتی رسید. در واقع این قدرت پردازش اطلاعات است که می تواند آن را به ابزاری قدرتمند برای بقا یا نابودی یک جامعه تبدیل کند.

نگرانی دولت روسیه از تلگرام چه بود؟

همان طور که بیان شد، کلان داده تلگرام، حجم قابل توجهی از اطلاعات مردم روسیه (حدود 15 میلیون کاربر) را در بر دارد. با توجه به اهمیتی که در خصوص کلان داده ها بیان شد، دولت روسیه به شرکت تلگرام برای تحویل‌دادن سیستم رمزنگاری  این پیام رسان اولتیماتوم داده بود اما پاول دوروف، ضمن امتناع از این کار، روسیه را به نقض حریم خصوصی کاربران خود متهم کرد. الکساندر ژاروف، رییس سازمان نظارت بر ارتباطات و رسانه های جمعی روسیه پیش از دستور فیلترینگ تلگرام اعلام کرده بود:

تاکنون تقاضا های بسیاری مبنی بر دسترسی به برخی اطلاعات داشته ایم اما با بی اعتنایی مسئولین تلگرام مواجه شده ایم و این موضوع در نهایت به ضرر آن ها تمام خواهد شد؛ چرا که زمان برای این اپلیکیشن رو به پایان است.

بنابر این در کمال ناباوری، دادگاه روسیه حکم فیلترینگ تلگرام را بدون در نظر گرفتن حق تجدید نظر برای این شرکت، تأیید کرد.

نگرانی های موجود در مورد تلگرام تا چه میزان مخاطره آمیز است؟

پشتیبانی دولتی تلگرام از دید برخی، نقض حقوق آزادی شهروندان است، اما در عین حال می توان به یک فرشته نجات برای آنان تبدیل شود.

امنیت پیام رسان تلگرام، با توجه به سیستم رمزنگاری آن، شرایطی را فراهم آورده است که این شبکه اجتماعی را تبدیل به بستری برای ارتباطات مجرمان اینترنتی و حتی پل ارتباطی تروریست ها کند. به عبارتی هر نقطه قوتی این شبکه، می تواند به نقطه ضعف آن تبدیل شود. در اثبات این ادعا همین بس که با کمی جستجو می توان، کانال های آموزشی، ارتباطی و ... داعش را در این شبکه به کرات یافت.

تلگرام به عنوان یک مدعی آزادی بیان، سعی داشته است تا نمایشی از این آزادی را برای کاربرانش فراهم سازد اما خود بدین مسئله واقف است که حضور چنین افرادی در این پیام رسان می تواند چه اثرات مخربی داشته باشد.

چندی پیش خبری در خصوص تبدیل بستر تلگرام به جولانگاه کلاهبرداران تجارت الکترونیک منتشر شد. در این خبر بیان شد که پیام رسان تلگرام به بستری امن برای مجرمان سایبری تبدیل شده است. بسیاری از مجرمان اینترنتی وب تاریک به دلیلی پنهان بودن هویت و عدم رهگیری خود، به این شبکه اجتماعی کوچ کرده اند. همچنین با اضافه شدن ارز دیجیتال این شبکه اجتماعی (گرام)، احتمال کلاهبرداری های مالی و تجاری نیز در این شبکه محیا خواهد شد.

آزمودن آزمودنی ها ...

وب تاریک، به عنوان یک بستر بدون پشتیبان و بدون ناظر، مجمع بسیاری از مجرمان و کلاهبرداران در سراسر جهان شده است. این بستر اکنون به یکی از نگرانی های جهانی تبدیل شده چرا که افراد در این بستر اطمینان دارند که هویتشان غیر قابل شناسایی است و امکان رهگیری آنان وجود ندارد. اما همانطور که مشخص است، این شاخصه، اکنون به یک معضل برای ناظران حکومتی در اقصا نقاط جهان تبدیل شده است.

پاول دروف بار ها در رسانه های مختلف اشاره کرده است که شرکت خود را به هیچ قیمتی نمی فروشد و تلگرام را بستری امن برای ارتباطات مردم در سراسر جهان می داند. البته مسیری که تلگرام پیش گرفته است، از نظر شعاری می تواند نوید بخش حق آزادی اطلاعات و امنیت برای همگان باشد. اما مسلماً اطلاعات مردم ایران در سرور های تلگرام، مشتری خاص خودش را خواهد داشت. ایالات متحده آمریکا، رژیم صهیونیستی و منافقین و هر گروهی که ظرفیت نیروی عملیاتی مخالف علیه ایران را داشته باشد می تواند از این اطلاعات سودمند، بهره مند شود. مطمئناً برای مقابله با این خطرات احتمالی، باید اقدامی سنجیده صورت می گرفت. اینکه آیا روش فیلترینگ تلگرام می تواند راه حل مناسبی برای مقابله با این آسیب اطلاعاتی باشد نیز جای بحث دارد اما قطع به یقین تلگرام پیام رسانی نخواهد بود که با تمام قوا برای حفظ آزادی بیان در ایران بکوشد.