تأمین تسلیحات گروههای تروریستی از وب تاریک
به گزارش کارگروه امنیت سایبربان؛ موسسه مطالعاتی سایفربریف، با انتشار یادداشتی، به بررسی بازار فروش تسلیحات نظامی در دارکوب یا همان وب تاریک پرداخته و این فضا را، محلی مناسب برای تسلیح کردن گروههای تروریستی قلمداد کرده است. در بخشی از یادداشت منتشرشده توسط این مرکز مطالعاتی آمده است:
«به اعتقاد کارشناسان امنیتی، تروریستها بهسوی بازارهاي مخفی وب تاریک (darkweb)، کانالهای رسانههای اجتماعي و سایتهای تجارت الکترونيک روی آوردهاند تا علاوه بر پرتابکنندههای موشکی معمولی و کلاشینکفهای بازار سیاه تجاری، تجهیزات نظامی بیشتری بخرند. همچنین به ادعای برخی نهادهای اطلاعاتی غربی، این بازارهای سیاه دیجیتالی به سازمانهای تروریستی فعال در عراق، سوریه، لیبی و یمن همانند افراد رادیکالی غرب اجازه میدهد تا با کمک رایانههای خانگی گمنام، به یک طبقهبندی بزرگتر تسلیحاتی و مواد منفجره دست یابند.
سابقه: به طور سنتی، گروههای ستیزهجو با حمله به دفاتر نظامی و پلیس محلی، خرید تسلیحات از شبکههای جنایی فراملی و یا دستیابی به سختافزار نظامی از پشتیبانان بینالمللی و منطقهای مسلح شدهاند. در مناطق جنگی بینالمللی و جنگهای خشونتآمیز که سلاحهای کوچک و سبک، اقتصاد یک کشور را اشباع کرده است، روشهای سنتی همچنان برای شورشهای گسترده در سرتاسر جهان ادامه خواهد یافت.
• ضبط سلاح از نیروهای امنیتی مخالف، اغلب روش اولیه دستیابی به تسلیحات گروههای نظامی است. پس از قیام فوریه 2011 علیه معمر قذافی در لیبی، شورشیان زرادخانههای سقوط کرده شهر را غارت کرده و انبار تسلیحات پرتابکنندههای نارنجک و موشکهای ضد هوایی را ایجاد کردند که موجب خشونت در سراسر کشور و منطقه شد. به همین ترتیب، پس از سقوط موصل در ماه ژوئن 2014، ستیزه جویان داعش پس از فرار نیروهای عراقی، خودروهای مسلح، راکتها، توپخانه، تفنگها و مهمات را مصادره کردند.
• کمکهای خارجی نیز یک روش معمول است که گروههای شورشی با کمک آنها میتوانند به سختافزارهای نظامی دست یابند. در برنامه تعلیم و تجهیز مخفیانه دولت اوباما، آنها به دنبال تسلیح گروههای شورشی معتدل سوری مبارز با رژیم اسد بودند تا زمانی که این برنامه در ژوئیه 2017 با حکم رئیسجمهور دونالد ترامپ پایان یافت.
• سیل اسلحههای کنترل نشده در مناطق جنگی اغلب فرصتی اقتصادی برای شبکههای جنایتکار در منطقه ایجاد میکند که بعداً این سلاحها را از مرزهای خود به کشورهای همسایه برای فروش به گروههای جنایتکار در حال رشد، قاچاق میکنند. پس از فروپاشي لیبی در سال 2011، قاچاق اسلحه در مناطق جنوب صحراي آفريقا گسترش يافت که باعث تحریک خشونت در مالي، چاد و جمهوری افريقا شد.
دامین اسپلیترز (Damien Spleeters)، رئیس آمریکایی عملیاتهای منطقهای در عراق و سوریه
«اختلافاتی با مکانیزم های مختلف و پویا تعریف شدهاند؛ اما گروههای شورشی و تروریستی معمولاً خود را از طریق کنترل نیروگاههای هستهای دشمن، یا از طریق پشتیبانی بیرونی و دریافت سلاح از شخص ثالث مسلح کردهاند. این گروهها همچنین میتوانند سلاحهایی مانند دستگاههای ابداعی انفجاری، از کالاهای تجاری محلی یا منطقهای به دست آمده را تولید کنند.»
داگ وایس (Doug Wise)، معاون پیشین آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا
«بر اساس مقیاس داعش و کمبود نیروهای جنگی، شاید سلاحهای ضبطشده بسیار کم باشد. اینطور نبود که تیپ ارتش سوریه، حزبالله و کردهای سوری علیه یک تیپ داعش باشد. اغلب حملات و یورشها بهصورت نرم و اندک صورت میگرفتند؛ بنابراین گمان نمیکنم مقیاس تسلیحات ضبطشده برای تأمین داعش کافی بوده باشد. به همین خاطر آنها سازندگان سلاحهای خود شدند.»
جیاکومو پرسی پائولی (Giacomo Persi Paoli)، رئیس تحقیقات اندیشکده RAND
«میان مناطق جنگی تفاوتهایی وجود دارد. اولاً، گروههای مسلح میتوانند از بسیاری جهات به سلاح دسترسی داشته باشند. قاچاق بینالمللی اسلحه یک راه محسوب میشود، اما بیشتر سلاحهای مورداستفاده در شورشها و جنگهای داخلی یک کشور در بازار سیاه عرضه میشده است. بسیاری از این سلاحهای غیرقانونی "محلی" را از انبار مهمات نیروهای مسلح آن کشور غارت میکردهاند. دوماً، برای کشورهایی که تحت تأثیر درگیری نیستند، قاچاق اسلحه عمدتاً توسط گروههای جنایتکار ملی و بینالمللی کنترل میشود.»
مسئله: گروههای ستیزهجو معمولاً به بازارهای آنلاین برای ارتباط با فروشندگان غیرقانونی اسلحه تمایل دارند و بهراحتی میتوانند به تجهیزات نظامی مانند سیستمهای دفاع هوایی قابلحمل (MANPADS) دسترسی داشته باشند که تهدید مهمی برای هوانوردی تجاری است. چنین راههای آنلاینی برای خرید سلاح، باوجود داشتن خطرات بسیار زیاد، اما حملات مخرب خارج از مناطق جنگی مانند اروپا و ایالاتمتحده را هدایت میکنند.
دامین اسپلیترز (Damien Spleeters)، رئیس آمریکایی عملیاتهای منطقهای در عراق و سوریه:
«در کشورهای ضعیف یا جنگزده، تأمین سلاح در بازار سیاه راحت است. در این موارد، افرادی که مایل به خرید سلاح هستند، شاید بدون توجه به رسانههای اجتماعی یا بازارهای وب تاریک انجام دهند. ترک این نوع از بازارها ممکن است افراد را ترغیب کند تا به دنبال مکانهایی، ازجمله مکانهای مجازی، بگردند تا به یک فروشنده متصل شوند یا معاملهای را ترتیب دهند.»
آلکس بولینگ (Alex Bolling)، رئیس سابق عملیاتهای مرکز عملیات اطلاعات سازمان سیا:
«گروههای تروریستی تسلیحات خود را از بازار سیاه تأمین میکنند. در مناطق جنگی و فضاهای غیردولتی نظیر سومالی و عراق، بازار سلاحها بخش پر جنبوجوش اقتصاد غیررسمی بهحساب میآید. وب تاریک گسترش بازار سیاه است و سازمانهای تروریستی تمایل به استفاده از تمام جنبههای دستیابی به سلاح را دارند. به دست آوردن سلاح توسط گروهها یا افراد از وب تاریک، با فریب یک ساختار امنیتی قوی مانند غرب اروپا همراه خواهد بود. اسلحه در مناطق جنگی مانند لیبی، عراق و سوریه بهراحتی قابلدسترسی است؛ اما سازمانهای تروریستی به دنبال مهمات برای شکست اقدامات امنیتی موجود هستند.»
• در سند گزارشهای آوریل 2016، گروههای ستیزهجو در لیبی شروع به فعالیت در زمینه تجارت آنلاین ضبط اسلحه از بازارهای خصوصی از طریق انجمنهای رسانههای اجتماعی در فیس بوک کردند. بخش عمده تجارت شامل سلاحهای کوچک و سبک، منبع بالقوه برای گروههایی است که مازاد دارند؛ اما همچنین شامل سلاحهای ویژهای است که برای گروههای ستیزهجو درگیر در جنگهای غیرمتعارف، از جمله اسلحههای سنگین، راکتها، موشکهای هدایتشده ضدتانک، سیستمهای دفاع هوایی قابلحمل و پرتابکنندههای نارنجک استفاده میشود. بازارهای سلاحهای رسانههای اجتماعی مشابه در عراق، سوریه و یمن وجود دارد.
• با توجه به سیاست خارجی، کانالهای ارتباطی رمزگذاری شده در تلگرام به فروش غیرقانونی سختافزار نظامی اختصاصیافته است. بازارهای تلگرام که عمدتاً در استان ادلب سوریه واقعشدهاند، بیش از 5 هزار کاربر دارند که خریدوفروش همهچیز از جمله موشکهای زمین به هوا، سلاحهای ضدتانک و خودروهای زرهی، مواد منفجره برای خودکشی، هواپیماهای بدون سرنشین تجاری و اسلحههای کوچک انجام میدهند. کانالهای مخفی، سازندگان مشتاق بمب را با فروشندگان مواد منفجره مخرب بحرانی مانند کلاهها و کابلهای انفجاری را مرتبط میسازند. بااینحال، "آخرین لحظه" معامله همچنان نیاز به یک جلسه ملاقات حضوری بین احزاب دارد.
• اروپا بهعنوان بزرگترین بازار تجارت اسلحه در وب تاریک، توانست دسترسی به اسلحه و مهمات برای افراد افراطی محلی در حملات تروریستی Charlie Hebdo در ژانویه 2015 و حملات پاریس به یک سالن کنسرت، یک استادیوم فوتبال و یک کافه در نوامبر 2015 را فراهم آورد. در ایالاتمتحده که کنترل بر روی سلاحهای گرم بسیار کم است، افراد رادیکالیزه میتوانند بهطور قانونی و آنلاین از تسلیحات استفاده کنند.
جیاکومو پرسی پائولی (Giacomo Persi Paoli)، رئیس تحقیقات شرکت RAND
«اسلحه در بازارهای تاریک وب فروخته میشود، اما در این مقیاس نیست که به یک گروه مسلح بزرگ اجازه دهد تا برای مبارزان خود و حفظ درگیری طولانیمدت اسلحه تهیه کنند. بهاحتمالزیاد این گروهها از سلاحهای غیرقانونی دیگری که اغلب سنتی هستند، استفاده میکنند. بااینحال، بازارهای وب تاریک میتوانند بهطور فزایندهای توسط گروههای جنایتکار کوچک یا گروههای تروریستی (ازجمله گرگهای تنها) برای سهولت دسترسی و گمنام ماندن مورداستفاده قرار گیرند. شواهد نشان میدهد که بازارهای وب تاریک اغلب برای تجارت سلاحهای بینالمللی غیرقانونی استفاده میشود اما دیگر سکوهای آنلاین مانند رسانههای اجتماعی در سطح محلی، بهعنوانمثال در لیبی، بهطور مؤثرتری مورداستفاده قرارگرفتهاند.»
پاسخ: تغییر نوع خاصی از قاچاق اسلحه غیرقانونی به بازار مجازی، الزاماً نیازی به مکانیسمهای جدید برای جلوگیری از سلاحها و افتادن آنها دست گروههای نابکار ندارد، بلکه بهطور فزایندهای نیازمند مراقبت از سوی ارائهدهندگان خدمات رسانهای است.
آلکس بولینگ (Alex Bolling)، رئیس سابق عملیات مرکز عملیات اطلاعات سازمان سیا
«سازمانهای تروریستی به دنبال تغییر تاکتیکهای خود برای شکست اقدامات دفاعی موجود هستند. درنتیجه، اقدامات دفاعی باید پویا و پیشگیرانه باشد. جمعآوری اطلاعات جامع برای شناسایی، کاهش و پیشگیری از تهدیدات سازمانهای تروریستی ضروری است.»
• درحالیکه چنین بازارهای غیرقانونی در هنگام برداشت دوباره ظهور خواهند کرد، ارائهدهندگان خدمات رسانهای احتمالاً همچنان به حذف محتویاتی ادامه خواهند داد که شرایط خدمات آنها را نقض میکنند.
• برای مقابله با بازارهای مخفی وب تاریک، سرویسهای اطلاعاتی و اجرای قانون بهاحتمالزیاد به دنبال نفوذ در انجمنهای چت هستند که تجارت غیرقانونی سختافزار نظامی را مجاز و انتقال فیزیکی سلاح را ممنوع میدانند.
پیشبینی: باوجود راههای مبارزه با فروش غیرقانونی آنلاین سلاح به گروههای مبارز و تروریستها، جلوگیری از به اشتراک گذاشتن دستورالعملهای آموزشی برای ساخت سلاحهای خانگی و طرحهای اسلحه و مواد منفجره سهبعدی بسیار سخت خواهد بود.
دامین اسپلیترز (Damien Spleeters)، رئیس آمریکایی عملیات منطقهای در عراق و سوریه
«در عراق، داعش سلاحهای خودش را به دلیل یک ایدئولوژی سیاسی تبدیلشدن به یک کشور جدا، به دلایل منطقی (کمبود سلاحهای خاص به مقادیر زیاد) و به دلایل تاکتیکی (اختصاص به جنگ شهری) خودش تولید میکرد. در آلمان، تروریستها به دلیل قانون اسلحههای سنگین به تولید سلاحهای خود اقدام میکنند. بامطالعه علل ریشه به توضیح این مطلب میرسیم که تمایل افراد به درست کردن سلاحهای خودشان است. سایر گروههای شورشی یا سازمانهای تروریستی از این مسیر پیروی نمیکنند؛ زیرا آنها درگیر یک جنگ ملایم با عامل دولتی هستند که بهطور غیرمستقیم سلاح و مهماتی که نیاز دارند را تأمین میکند.»
داگ وایس (Doug Wise)، معاون پیشین آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا
«اگر به داعش در میدان جنگ و داعش بهعنوان گرگ تنها دقت کنید، منابع موجود در وب که برخی داعش هستند، قطعاً اطلاعات کافی ارائه میدهند که هر شخص منطقی را در مورد ساخت سلاحهای پرتابی یا انفجاری متقاعد میکند؛ اما یکی از مزایای مهندسان داعشی در سوریه و عراق، تخصص جمعی بود. اینطور نیست که فقط یک نفر تمام سلاحهای موردنیاز داعش را تأمین میکند بلکه جمعی از متخصصین این کار را انجام میدهد. با منابع اینترنتی موجود، برای تروریست گرگ تنها سخت است که از اینترنت مطالب را جمعآوری کند، درک کند، تفسیر کند و سلاحهای پیچیدهای را برای داعش در میدان جنگ سوریه بسازد. یک تروریست گرگ تنها به یک سلاح پیچیده نیاز ندارد.»
• داعش در عراق و سوریه بهعنوان یک جنگجوی بینالمللی، مهمات متعارف خود مانند خمپاره، موشک، نارنجک و حتی هواپیماهای بدون سرنشین تولید میکند. این تولید سلاحهای خانگی نتیجه موقعیت تنهای داعش بهعنوان یک دولت کارآمد با دسترسی به ابزار و مهندسی صنعتی بود، اما تولید سلاحهای دشوار در دستیابی، در مقیاس کوچکتر اتفاق میافتاد. افسران پلیس آلمان در حملهای در این کشور، اسلحههای غیر کشندهای برای فروش آنلاین به تروریستها مانند اسلحههای تولید و خریداریشده در حملۀ چارلی هبدو در اسلواکی کشف کردند.
• گروههای تروریستی نظیر داعش یا القاعده در حال حاضر دستورالعملهای طراحی و انهدام مواد منفجره را از طریق انجمنهای تاریک وب، کانالهای تلگرام و نشریات معروف آنلاین مانند Inspire، Dabiq یا Rumiyah گسترش میدهند. بمبهای استفادهشده در حملهی ماراتون بوستون در سال 2013 بهوسیله دستورالعملهای پخششده در مجله انگلیسیزبان القاعده موسوم به Inspire ساختهشده بودند.
• با تکامل فناوری چاپ سهبعدی، احتمال دارد که متخصصان سلاحهای تروریستی دانش خود را نهتنها از طریق کتابهای آموزشی بلکه از طریق فایلهای طراحی سلاحهای انفجاری منتشرشده در وب تاریک، به اشتراک بگذارند. همراه با فروش دو برابر مواد ساخت بمب بهصورت آنلاین، چنین توسعهای میتواند تهدیدی جدی برای غرب باشد.
داگ وایس (Doug Wise)، معاون پیشین آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا
«اگر تروریستها مواد مناسب داشته باشند که البته بسیار دشوار است، چاپ سهبعدی، بزرگترین پتانسیل برای استفادههای تخیلی توسط یک فرد واحد برحسب مهندسی برای آپلود در چاپگر ارائه میدهد؛ اما زمانی چاپگر سهبعدی بسیار پیچیدهتر میشود که طراحان مواد انفجاری با پیشگامانی روبرو میشوند که خودشان هشداردهنده نیستند، اما در ترکیب با یک چاپگر 3 بعدی، چاپگر چیزی را ایجاد میکند که شبیه یک شیء معمولی بیخطر است که توجه همه را جلب میکند؛ بنابراین چاپگر 3 بعدی قطعاً بزرگترین نوآوری در تسلیحات است.»
جیاکومو پرسی پائولی (Giacomo Persi Paoli)، رئیس تحقیقات شرکت RAND
«پیشرفت فناوری چاپ سهبعدی تجاری، همراه با افزایش دسترسی مدلهای قابلچاپ و سرمایه اطلاعات دسترس در بازارهای وب تاریک از طریق آموزش مواد منفجره دستساز، موانع دسترسی به فناوریهای کشنده را کاهش میدهد. این امر تهدیدی برای امنیت داخلی است؛ زیرا یک کانال اضافی برای گروههای جنایتکار و جهت تهیه سلاحها از طریق تولید مستقیم آنها فراهم میشود.»