به گزارش کارگروه بین الملل سایبربان؛ در پی سقوط هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ متعلق به خطوط هوایی اوکراین در روز چهارشنبه که منجر به جان باختن قریب به 200 نفر شد بسیاری از خبرگزاری‌های سراسر جهان به بررسی ابعاد این موضوع پرداخته و هرکدام فرضیه‌های متعددی را برای توجیه این سانحه ارائه کردند. فرضیه‌هایی از احتمال اختلال فنی در موتور هواپیما که از سوی سفارت اوکراین ساعاتی پس از انتشار خبر سقوط هواپیما اعلام شد تا شلیک موشک از سوی پدافند داخلی ایران در سراسر وبگاه‌ها و رسانه‌های تلویزیونی به دید مخاطبان ارائه شد.
هرچه از زمان رخداد این سانحه جلوتر می‌رفتیم تفاسیر متعددی از سوی چهره‌های غربی و اروپایی و همچنین رسانه‌های جریان ساز و همسوی آن‌ها دیده می‌شد. چراغ سبز اول از سوی سفارت اوکراین با حذف و از دسترس خارج کردن تامل برانگیز بیانیه منتشرشده در وبگاه خود که در آن ذکر شده بود هواپیمای مسافربری این کشور در نزدیکی تهران به دلیل مشکلات فنی سقوط کرده روشن شد؛ رئیس‌جمهور اوكراین هم دقایقی پس از اظهارات اولیه خود، احتمال عمدی بودن سقوط هواپیما را مطرح و اعلام دلیل اصلی آن را به نتیجه تحقیقات رسمی موكول كرده و مدعی شد:
هواپیمای سقوط کرده در ایران فاقد هرگونه مشکل فنی بوده است.
دیگر چهره‌های غربی همچون دونالد ترامپ رئیس‌جمهور امریکا، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه این کشور، دو افسر پنتاگون و برخی از کارشناسان امریکایی نیز شلیک موشک را دلیل اصلی سقوط هواپیمای اوکراینی قلمداد کردند. رسانه‌های جریان ساز و اصلی امریکایی و غربی که می‌توان از آن‌ها به‌عنوان ماشین جنگ روانی دولت‌های غربی علیه ایران یادکرد نیز همسو رهبران خود اظهارات بیان شده را پررنگ و پررنگ‌تر کردند.
این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران با دعوت از یک تیم اوکراینی و تیم‌های دیگری از کانادا و سوئد ضمن ایجاد بسترهای لازم به‌منظور اعتمادسازی طرفین و ابراز حسن نیت ایران در جریان رسیدگی به علل اصلی سانحه، این اطمینان را داد که علت سقوط هواپیمای یادشده به سمع و نظر مردم قرار خواهد داد.
بوئینگ ۷۳۷ – ۸۰۰ نسخه به روزرسانی شده از مدل ۷۳۷-۷۰۰ است که به عنوان جایگزین بوئینگ ۷۳۷-۴۰۰ معرفی شد و به تولید انبوه رسید. این هواپیما به منظور رقابت با ایرباس A۳۲۰ وارد ناوگان خطوط هوایی جهان شده است. این مدل هواپیما با ظرفیت صندلی ۱۶۲ مسافر و ۱۸۹ مسافر در دو کلاس پروازی قابل سفارش و پرواز است.
شایان توجه است که هر دو نسخه هواپیمای بوئینگ نامبرده در مواجهه با سوانح سقوط ید طولایی داشته و به نحوی در این زمینه رکورددار است. نسخه قدیمی این هواپیما که به دفعات متعددی دچار سانحه سقوط شد مقامات این شرکت هواپیمایی را براین داشت تا خط تولید این نسخه از هواپیما متوقف کرده و نسخه به روز رسانی شده آن را به چرخه تولید وارد کنند.
با این‌حال، نسخه به‌روزشده این هواپیما نیز همچنان آسیب پذیر نشان داده و طی ده ماه گذشته سه مورد با سانحه سقوط و مشکل فنی مواجه شده است. نخستین سقوط ۷۳۷ مکس (نسخه به‌روز شده) مربوط به ۲۹ اکتبر ۲۰۱۸ و متعلق به شرکت هواپیمایی لایِن ایر مالزی بود که از فرودگاه سوکرانو در جاکارتا به فرودگاه دیپاتی امیر در بنگلادش عازم بود اما ۱۳ دقیقه پس از برخاستن از باند فرودگاه، در دریای جاوای اندونزی سقوط کرد و ۱۸۹ مسافر آن جان باختند.
دومین سقوط ۷۳۷ مکس نیز در تاریخ ۱۰ مارس ۲۰۱۹ رخ داد که این هواپیما از فرودگاه آدیس آبابا در پایتخت اتیوپی عازم نایروبی پایتخت کنیا بود که ۶ دقیقه پس از بلند شدن، در شهر بیشوفوی اتیوپی سقوط کرده و ۱۵۷ مسافر آن در دم جان باختند.
باوجود این، جاستین ترودو، نخست‌وزیر کانادا، پیش از اعلام گزارش نهایی از بررسی تیم تحقیقاتی ایران و چند کشور یاد شده روز گذشته در میان خبرنگاران حاضر شده و با ارجاع به منابع اطلاعاتی امریکایی اظهار داشت:
ما با اطلاعاتی که از چندین منبع آگاه –دستگاه‌های اطلاعاتی خود و متحدانمان- به دست آورده‌ایم به شواهدی رسیده‌ایم نشان می‌دهد هواپیمای اوکراینی به‌وسیله یک موشک زمینه به هوا ایران منهدم شده است. این اقدام ممکن است که غیرعمدی صورت گرفته باشد.
نکات و ابعادی که تا اینجا به آن‌ها اشاره شد تنها بخش کوچکی از واقعیت موضوع را شرح داده اما همچنان از سکانس اصلی و نهایی دولت‌های پرتذویر غربی در پررنگ جلوه دادن موضوع شلیک غیرعمدی سامانه پدافندی حاضر در نزدیکی فرودگاه پرده برنمی‌دارد. از همان ابتدا هم مشخص بود که هدف بازی رسانه‌ای و جنگ شناختی دولتمردان امریکایی و اروپایی این بود تا ایران را مسئول اصلی این سانحه قلمداد کند. سیاست هدایت افکار عمومی یا همان (Diversion Strategy) امریکایی‌ها و متحدانش پس از اقدام تلافی‌جویانه سپاه پاسدارن انقلاب اسلامی در این مورد به نظر می‌رسد چندان هم هوشمندانه عمل نکرده‌اند. اما نکته‌ای که به آن اشاره و توجه نشده و البته در بیانیه ستادکل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران نیز به آن اشاره شده تغییر رفتار و چرخش هواپیمای اوکراینی و همچنین نزدیک شدن بیش از حد و غیرعادی آن به یکی از مراکز حساس نظامی سپاه و در نتیجه تبدیل شدن آن به یک هدف متخاصم و در نهایت مورد هدف و اصابت قرارگرفتن موشک زمین به هوای این مرکز است.
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود چرایی بروز چنین خطای انسانی آشکاری است؟ در نگاه اول می توان گفت که آیا یک هواپیمای مسافربری می تواند رفتاری ناهنجار از خود نشان دهد؟ شروع این رفتار ناهنجار، قطع ارتباط هواپیما با برج مراقبت در اولین دقایق برخاستن از باند پرواز و سپس تغییر مسیر ناگهانی به سمت یک مرکز حساس نظامی بوده است. این درحالی‌است که خلبان می‌توانست مسیرهای بازگشت دیگری به باند فرودگاه و یا محیط‌های دیگری را جهت فرود اضطراری انتخاب کند.
استعفا در پی خطای انسانی دیگری؟
نکته قابل توجه دیگر استفعا یا حتی اخراج دنیس مویلنبرگ، مدیرعامل شرکت بوئینگ است. اگر خطای انسانی در پدافند هوایی ایران (کشور ثالث)، عامل اصلی سومین سقوط بوئینگ 737 در طی ده ماه گذشته بوده است، چرا باید مدیرعامل این شرکت در کمتر از 48 ساعت اخراج شود؟
این حادثه ابعاد سایبری پررنگی نیز دارد که در این لینک به آن پرداخته شده است.
