برخورداری رایانه از حقوق بشر
به گزارش واحد فناوری اطلاعات سایبربان؛ اگر تعجب نمی‌کنید، می‌توان این موضوع را این‌گونه تعبیر کرد که لپ‌تاپ شما در آینده از شما به این دلیل که آن را در شرایط نامناسبی نگهداری می‌کنید، به دادگاه شکایت خواهد کرد. احتمالاً گوشی هوشمند آینده شما نیز می‌تواند از شما به این دلیل که آن را سه بار و با بی‌کفایتی به زمین زده‌اید، به مراجع ذیصلاح بین‌المللی شکایت کند. شاید این کمی اغراق‌آمیز باشد، اما این تنها تصور از دنیای آینده باهوش مصنوعی است.
شاید این تیتر و این موضوع برای همه ما کمی عجیب و شگفت‌آور باشد؛ اما واقعیت آن است که با توجه به آنچه طی سال‌های اخیر در دنیای تکنولوژی رخ‌داده است، دیگر نباید از هیچ‌چیز تعجب کرد.
اکنون یکی از اساتید دانشگاه آکسفورد بر این باور است که هوش مصنوعی، احتمالاً به مرحله‌ای خواهد رسید که در آن رایانه‌ها از آگاهی و هشیاری کامل برخوردار خواهند بود و در آن مرحله، باید با آن‌ها شبیه به یک موجود زنده و دارای حقوق خاص خود رفتار کرد.
«مارکوس دو ساتوی»، استاد دانشگاه آکسفورد در حوزه درک عمومی از علم است. آن‌گونه که نشریه «تلگراف» گزارش داده، وی این ایده را به‌تازگی در یک سخنرانی در فستیوال Hay Literary در انگلستان بر زبان آورده است؛ ایده‌ای که دو ساتوی در کتاب خود بانام What We Cannot Know پرورانده و در این کتاب بیش از همه به دنبال این موضوع می‌گردد که چه زمانی یک گجت همچون تلفن هوشمند، صاحب آگاهی و هشیار تلقی می‌شود.
زمانی، تعریف هشیاری یا آگاهی کاری بسیار دشوار و دست‌وپنجه نرم کردن با این مفهوم مستلزم فلسفیدن بود؛ اما واقعیت این است که امروزه علم توانسته، به جایگاهی برسد که آگاهی و هشیاری را اندازه‌گیری کند.
ساتوی می‌گوید: ما در یک عصر طلایی به سر می‌بریم، شبیه به دوره‌ای که گالیله به تلسکوپ دست پیدا کرد. اکنون ما یک تلسکوپ داریم که می‌توانیم با آن درون مغز را با دقت تماشا کنیم و این تلسکوپ به ما فرصت داده است تا چیزهایی را ببینیم که پیش‌ازاین هرگز قادر به دیدن آن‌ها نبوده‌ایم.
کافی است زمانی را تصور کنید که هوش مصنوعی به جایگاهی خواهد رسید که حتی از من و شما هم باهوش‌تر باشد که البته با توجه به اتفاقات اخیر این زمان زیاد دور نیست. در این زمان، گجت‌های مورداستفاده ما، نظیر گوشی‌های هوشمند به این موضوع واقف خواهند بود که از ما باهوش‌ترند. این موضوع هم امتیازاتی برای آن‌ها دارد و هم می‌تواند منجر به مغرور شدن آن‌ها شود.
این موضوع بسیار جالب خواهد بود که یک روز صبح از خواب بیدار شوید و گوشی هوشمند گلکسی شما برای خودش این حق را قائل شده باشد که دیگر از دستورهای شما پیروی نکند و بنا به تشخیص خود، آن چیزی را که دلش می‌خواهد انجام دهد! یا تصور کنید که یک روز آیفون شما خسته از کار سر شما فریاد بزند: من Siri نیستم که تو فکر می‌کنی! من Siri هستم دارای هوش و احساسات و واقف به حقوق شخصی خودم!
معیار فعلی نزد دانشمندان برای سنجش میزان هشیاری و آگاهی این است که موجود موردمطالعه ادراک و حسی راجع به خود داشته باشد و به عقیده ساتوی، آن‌گونه که در کتاب خود تشریح کرده، در آینده نزدیک دستگاه‌های هوشمند ما چنین قابلیت‌هایی خواهند داشت.
شاید اکنون همه این‌ها برای شما حکم تخیلات و اراجیف را داشته باشد؛ موضوعاتی که تنها در فیلم‌های علمی تخیلی هالیوود قابل‌قبول است؛ اما یک پرسش ساده: چه کسی فکر آن را می‌کرد که یک روز هوش مصنوعی گوگل، قادر به سرایش شعر و یا ساخت موسیقی باشد؟
پس اگر در آینده نزدیک گوشی هوشمند شما برای شکایت از دست شما با یک وکیل تماس گرفت، شگفت‌زده نشوید. چون به گفته ساتوی ما در حال ساخت پدیده‌ای هستیم که اکنون ما را شگفت‌زده می‌کند و احتمالاً در آینده ما انسان‌ها را ورشکست می‌کند.
