آیا شبکه‌های اجتماعی مردم را گستاخ و پرخاشگر می‌کنند؟
به گزارش کارگروه شبکه های اجتماعی سایبربان ؛ در اکثر شرایط‌های اجتماعی، کسی را چاق یا بی‌ریخت یا حال‌به‌هم‌زن خطاب کردن غیرقابل‌قبول یا خیلی ساده بیادبی محض است. اما عصر دیجیتالی به از راه رسیدن پلتفرم‌هایی اجتماعی منجر شده که در آن‌ها شاهد انواع و اقسام کامنت‌ها، بدون هیچ پیامد خاصی هستیم. نمایشگرهای کامپیوتر و موبایل مردم را بی‌باک‌تر از قبل کرده است. از کارهای کوچکی مانند اعتراف به علاقه‌تان به کسی که کراش شماست گرفته تا زورگویی سایبری که پلتفرم‌هایی مانند توییتر و اینستاگرام را شدیداً مسموم کرده‌اند، بی‌نام‌ونشان بودن پروفایل‌ها باعث شده مردم در بیان آنچه در ذهن‌شان است احساس راحتی بیشتری داشته باشند؛ و مهم نیست تفکرشان تا چه حد بی‌پرده و رک است.
هنر ترول کردن
اگر طی ۵ الی ۱۰ سال اخیر زمان خود را در شبکه‌های اجتماعی سپری کرده باشید، بدون هیچ تردید با عبارت «ترول» یا «ترول کردن» برخورده‌اید. اگر تابه‌حال این کلمه به گوش‌تان نخورده کافی است در بخش کامنت‌های اینستاگرام یک سلبریتی اسکرول کنید. همیشه چند «ترول» وجود دارند که با بیان نظرات بحث‌برانگیز و نظراتی که هیچکس از آن‌ها استقبال نمی‌کند، به دنبال ترغیب مردم به واکنش و راه‌اندازی دعوا و مرافعه هستند.
بناتر آمار به دست آمده از نظرسنجی «تجربه رفتارهای بد در محیط شبکه‌های اجتماعی»، ۶۶ درصد از پاسخ‌دهندگان می‌گویند معمولاً شاهد رفتارهای بد در فضای آنلاین هستند. تنها ۱ درصد از پاسخ‌دهندگان هم به نظرشان هیچ‌وقت چنین اتفاقی نیفتاده است. به خاطر تداوم ظهور این کامنت‌های توهین‌آمیز و نامناسب، بسیاری از افراد اصلاً آن‌ها را مشکل‌زا تلقی نمی‌کنند. برای مثال یکی از پاسخ‌دهندگان می‌گوید: «من را سرگرم می‌کنند... گاهی از اوقات مثل تماشای یک سریال درام آبکی است». علی‌رغم اینکه برخی از مردم به ترول‌ها عادت کرده‌اند، تحقیقات مورداشاره به این نتیجه‌گیری می‌رسد که رفتارهای بد در محیط آنلاین، به تجربه مردم و لذتی که از شبکه‌های اجتماعی می‌برند آسیب می‌زند.
اما چه چیزی در این شبکه‌های اجتماعی و همین‌طور عصر دیجیتال باعث شده که احساس کنیم چنین رفتارهایی نرمال یا قابل قبول است؟
نبود خویشتن‌داری و نشانه‌های غیر کلامی
بنابر یک پژوهش از سوی محققان دانشگاه پیتزبورگ و مدرسه بیزنس کلمبیا، هر زمان که ما وارد شبکه‌های اجتماعی می‌شویم، میزان خویشتن‌داری‌مان کاهش مییابد. این به آن خاطر است که در قالب لایک و کامنت در پست‌هایمان، ارزش‌گذاری و تشویق می‌شویم. اثبات‌شده که عزت‌نفس ناشی از این اتفاق تأثیری منفی بر خویشتن‌داری ما چه در محیط آنلاین و چه آفلاین می‌گذارد.
گذشته از باد کردن غرورمان، شبکه‌های اجتماعی به ظهور فرم تازه‌ای از ارتباطات منجر شده‌اند که شامل هیچ نشانه غیر کلامی، مانند ارتباط چشمی نمی‌شود. دلیلی دارد که به ما آموخته‌اند در دنیای واقعی و هنگام تعامل با مردم، ارتباط چشمی را با آن‌ها حفظ کنیم. این‌یکی از مهم‌ترین زبان‌های بدن برای برقراری ارتباط مؤثر است.
در یک تحقیق دیگر مشخص‌شده که نبود ارتباط چشمی در محیط آنلاین باعث می‌شود مردم هنگام بیادبی و پرخاشگری احساس راحت‌تری داشته باشند. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که «از میان سه متغیر کاملاً مستقل از هم شامل ناشناس بودن، نامرئی بودن و نبود ارتباط چشمی، سومین مورد بیشترین تأثیر منفی را در رفتارهای آنلاین دارد».
تأثیر عدم بازداری آنلاین
تأثیر عدم بازداری آنلاین (Online Disinhibition Effect) به این صورت تعریف‌شده: «سست شدن محدودیت‌های اجتماعی و بازداری از بروز احساساتی که معمولاً در تعامل فیس تو فیس دیده می‌شوند». این تعریف را جان شولر، پروفسور روان‌شناسی در دانشگاه رایدر ارائه کرده. او مقاله‌ای در سال ۲۰۰۴ منتشر کرد و در آن به تحلیل مؤلفه‌های مختلف تعاملات اینترنتی که به عدم بازداری احساساتی منجر می‌شود پرداخت.
به گفته او، دو نوع رفتار اصلی داریم که از زیر دسته‌های تأثیر عدم بازداری آنلاین تلقی می‌شوند: عدم بازداری خوش‌خیم و عدم بازداری سمی.
عدم بازداری خوش‌خیم زمانی است که مردم در اینترنت اطلاعات بیشتری نسبت به دنیای واقعی به اشتراک می‌گذارند. آن‌ها آنچه برای ناهار خورده‌اند را به اشتراک می‌گذارند، از برنامه‌هایشان برای یک روز خاص می‌گویند و گاهی مشکلات شخصی و وضعیت روابط خود را تشریح می‌کنند. این شکل از عدم بازداری، آسیب‌رسان نیست و صرفاً مزاحمت است. دکمه‌های «آنفالو» و «میوت» در مواجهه با چنین افرادی بسیار کاربردی هستند.
عدم بازداری سمی رفتاری را توصیف می‌کند که شامل ادبیات گستاخانه و تهدید است. ترول‌ها و درمجموع ترول کردن در این دسته‌بندی جای می‌گیرند.
به گفته شولر، تأثیر عدم بازداری آنلاین نشات گرفته از شش فاکتور است:
- ناشناس بودن: در سطح اینترنت کامل امکان‌پذیر است که به شکلی ناشناس با دیگران تعامل کنیم. این باعث شکل‌گیری دو شخصیت مختلف از ما در محیط آنلاین و آفلاین می‌شود و به ما اجازه می‌دهد مسئولیت رفتارهایمان را بر عهده نگیریم.
- نامرئی بودن: اکثر تعاملاتی که در سطح اینترنت اتفاق می‌افتد از طریق متن است. در پشت نمایشگر، بازدارنده‌های روانی ما ضعیف‌تر عمل کرده و بنابراین گفتن چیزی که معمولاً به‌صورت حضوری بیان نمی‌کنیم آسان‌تر می‌شود.
- غیرهمگام بودن: در سطح اینترنت ما این انتخاب را داریم که به‌صورت فوری به پست‌ها و پیغام‌ها پاسخ دهیم و این تأخیر در ارتباط می‌تواند به عدم بازداری منجر شود. به همین خاطر است که اشتراک‌گذاری موضوعات شخصی در محیط آنلاین آسان‌تر است، چون می‌توانیم لاگ آف شویم، از بازخوردهای احتمالاً منفی فرار کنیم و بعداً با آن‌ها سروکله بزنیم.
- نفس گرایی: بدون نشانه‌های غیر کلامی، شما فواصل خالی ارتباطات را در ذهن‌تان پر می‌کنید. شما به تعاملات آنلاین خود به‌عنوان بخشی از روان خود نگاه می‌کنید که بر اساس نیازها و انتظاراتتان شکل‌گرفته است. به همین خاطر احساس می‌کنیم طرف مقابل را به‌خوبی می‌شناسیم (حتی اگر نشناسیم).
- تصورات متمایزکننده: اینترنت می‌تواند همچون محیطی رویایی به نظر برسد و بسیاری از مردم‌باور دارند آنچه در فضای سایبری اتفاق می‌افتد تأثیری بر مردم در دنیای واقعی یا شرایط‌های دنیای واقعی نمی‌گذارد.
- کمینه‌سازی جایگاه و اختیار اجتماعی: شخصیت‌هایی که جایگاه اجتماعی بالایی دارند معمولاً جایگاه خود را از طریق زبان بدن و محیط نشان می‌دهند. اما در محیط آنلاین نمایش جایگاه دشوار است و علتش نبود نشانه‌های غیر کلامی. اینترنت یک زمین‌بازی برابر برای همه است و افراد «ضعیف‌تر» می‌توانند هر چیزی به افراد دارای جایگاه بگویند بدون اینکه پیامدی برایشان داشته باشد.
چطور ترول نباشیم؟
ترول‌ها یکی از بدترین و سمی‌ترین ابعاد شبکه‌های اجتماعی به‌حساب می‌آیند. یکی از مؤثرترین راه‌ها برای کاهش شمار آن‌ها این است که خودتان تبدیل به ترول نشوید. در اینجا چند راهکار ارائه می‌کنیم که لازم است هنگام تعامل آنلاین با اشخاص مختلف، نسبت به آن‌ها خودآگاه باشید.
- تصور کنید آن شخص مقابل شماست و به این فکر کنید که چه می‌خواهید بگویید. آیا همان حرف را در صورتشان هم می‌زنید؟ اگرنه، بهتر است انگشتانتان را از روی کیبورد بردارید.
- تعاملات آنلاین محکوم‌به تعبیرهای اشتباه هستند. پیش از انتشار هر چیز، یک دقیقه به آنچه سعی می‌کنید بگویید فکر کنید و پیامتان را در ساختاری مثبت شکل دهید.
- آیا درگیر شدن در مکالمات ضروری است؟ یا بهتر است کنار بکشید؟ هیچ‌وقت خودتان را هم‌سطح با ترول‌ها نکنید چون اگر صادق باشیم اصلاً ارزش وقت شمارا ندارند. اگر ضروری است که یک درگیری را برطرف کنید، این کار را از طریق پیام‌های شخصی انجام دهید.
